Part of the debate – Senedd Cymru am 6:04 pm ar 17 Mai 2017.
Pum gwlad yn y byd yn unig sy’n gwario mwy nag a wnawn ni ar gymorth tramor, ac mae 0.7 fel canran o gynnyrch domestig gros yn ffigur cwbl fympwyol a ddewiswyd ar hap ac nid oes mwy o arwyddocâd iddo na 0.5 neu 1 y cant. Gan gymryd pwynt yr Aelod mewn ystyr fwy cyffredinol, pam na ddylem gynyddu’r gyllideb cymorth tramor bedwar neu bum gwaith ar y sail honno? Mae’r holl bethau hyn yn werth eu gwneud yn y byd. Ceir llawer o broblemau sydd gan wledydd eraill sy’n ddifrifol iawn, ond ni allwn barhau yn syml i ysgwyddo’r beichiau hyn ein hunain pan fo gennym gynifer o broblemau i’w datrys yn ein gwlad ein hunain. Hyd nes y cawn systemau ar waith i ni allu gwerthuso gwerth am arian yn briodol, nid yw hwn yn ddim ond ymarfer ‘rhofio arian allan drwy’r drws’, fel y’i disgrifiwyd gan Grant Shapps. Dywedodd Mr Andrew Dickens, a oedd yn swyddog yn yr adran cymorth tramor yn y Swyddfa Archwilio Genedlaethol, pan oedd yn archwilio datblygu tramor, yr unig archwiliad posibl o gymorth amlochrog oedd gwirio bod y symiau a delid i sefydliadau rhyngwladol yn cyfateb i’r symiau a addawyd. Roedd yn rhaid i archwilwyr y sefydliad ei hun gynnal unrhyw archwiliad go iawn o’r prosiectau a gefnogid. Wel, nid yw archwiliadau hunanarchwilio yn werth y papur y cânt eu hargraffu arnynt.
Ceir llawer o enghreifftiau o gamddefnyddio dybryd, na fyddaf am drethu amynedd y Cynulliad drwy eu hailadrodd heddiw, pethau a welid yn archifau’r ‘Daily Mail’ ac sy’n hawdd dod o hyd iddynt, ond mae’r mathau o brosiectau y soniais amdanynt mewn perthynas â Nigeria yn amsugno symiau sylweddol iawn yn wir, symiau y byddai’n well eu gwario gartref ar feysydd fel y gwasanaeth iechyd, yn ein barn ni. Mae maniffesto’r Blaid Lafur yn yr etholiad ar gyfer San Steffan ar hyn o bryd yn dweud eu bod yn mynd i wario £37 biliwn arall ar y gwasanaeth iechyd gwladol—ffigur wedi’i dynnu o’r awyr. Mae cystal ag unrhyw ffigwr arall, am wn i, ond gallech bob amser ychwanegu sawl sero ato, yn bendant, ar yr egwyddor fod arian yn tyfu ar goed. Mae’r Blaid Lafur heddiw fel pe bai’n credu mai’r model economaidd y dylem ei ddilyn yw’r un sydd gan Venezuela, a ddylai fod yn un o’r gwledydd cyfoethocaf yn y byd, ond sydd wedi’i darostwng i dlodi, amddifadedd a distryw economaidd gan bolisïau Hugo Chávez, sy’n gymaint o arwr i Jeremy Corbyn.
Gallem wario £40 biliwn yn ychwanegol ar y gwasanaeth iechyd pe baem eisiau gwneud hynny dros gyfnod y senedd nesaf drwy dynnu £8 biliwn y flwyddyn allan o’r gyllideb cymorth tramor. Yna byddem yn gwybod ei fod yn cael ei wario ar rywbeth gwerth chweil. Felly, mae’n ddewis sy’n rhaid inni ei wneud. Mae’n ddewis deuaidd. Gallwn ddewis gwario arian ar bobl yn ein gwlad ein hunain sy’n haeddu cymorth, neu gallwn wario’r arian ar bobl dramor nad ydynt o reidrwydd angen y cymorth am nad y bobl y bwriadwyd y cymorth tramor ar eu cyfer yw’r rhai sy’n ei dderbyn. Felly, nid oes unrhyw werth moesol, mewn gwirionedd, i gyfrannu arian pobl eraill. Rhoi eich arian eich hun yn unig sy’n cynnwys gwerth moesol. Felly, mae’n amhriodol siarad am foesoldeb gwariant cymorth tramor, rwy’n meddwl, mewn perthynas â’r defnydd o arian trethdalwyr. Gallwch, fe allwch gyflwyno achos dros brosiectau cymorth tramor o’r math dyngarol, yn amlwg, i helpu gydag argyfyngau megis effeithiau daeargrynfeydd neu gorwyntoedd neu beth bynnag. Ni fyddai neb yn gwadu’r angen i chwarae ein rhan yn y gymuned ryngwladol yn helpu pobl heb obaith mewn sefyllfaoedd enbyd. Ond lle rydym yn gwneud penderfyniadau gwleidyddol, polisïau newid yn yr hinsawdd, er enghraifft, sy’n ddadleuol, a bod y rhai sy’n derbyn neu’r gwledydd sy’n derbyn y taliadau hyn mewn gwirionedd yn mynd i fod yn dyblu, neu dreblu yn achos India a Tsieina, eu hallyriadau carbon dros y 30 mlynedd nesaf, er gwaethaf cytuniadau hinsawdd Paris—maent yn cael eu heithrio, i bob pwrpas, am eu bod yn economïau sy’n tyfu ac yn datblygu—yna nid ydym hyd yn oed yn cyflawni’r amcanion polisi y credwn eu bod yn ddymunol yn y byd yn gyffredinol os ydych yn credu mewn newid yn yr hinsawdd a achoswyd gan bobl. Felly, ceir wrthdaro yno yn y polisi na ellir ei ddatrys. Felly, mae arnaf ofn mai’r hyn y mae fy mhlaid yn ei ddweud, yn y cyswllt hwn o leiaf, yw bod elusen yn dechrau gartref, ac ar hynny y dylem fod yn ymladd yr etholiad hwn.