2. 1. Teyrngedau i’r Cyn Brif Weinidog Rhodri Morgan

Part of the debate – Senedd Cymru am 12:55 pm ar 23 Mai 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 12:55, 23 Mai 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi, Llywydd. Byddwn yn clywed llawer heddiw, mi gredaf, am Rhodri fel un o'r 'werin'—un ohonom ni—ac mae hynny, roedd hynny, wir yn ddiamau. Ond mae’n rhaid i ni gydnabod hefyd ei fod yn sefyll allan ac yn sefyll yn dalach na ni hefyd—fel gwleidydd, fel arweinydd, fel tad a chyfaill i'r rhai ohonom o ddosbarth 1999 ac yn y cymunedau ledled Cymru.

Nawr, mae llawer o'r teyrngedau wedi sôn am ei bersonoliaeth fel bod ar wahân i’w sgiliau fel gwleidydd. Yn fy marn i, cyfanrwydd oedd hynny i raddau helaeth iawn. Disgrifiodd Robert Kennedy wleidyddiaeth fel y proffesiwn mwyaf anrhydeddus. Gwn y byddai Rhodri wedi cytuno—mewn gwirionedd, yn ail, yn unig efallai i chwarae fel maswr dros Gymru—ond mae bod yn wleidydd, gan fod wedi ymrwymo i ddelfrydau a gwerthoedd, a chynrychioli cymuned a gwlad yn broffesiwn anrhydeddus na ddylai neb ymddiheuro amdano.

Roedd anrhydedd mawr yn yr arweinyddiaeth a gyflwynodd i’r lle hwn, ac i holl ystyr hunan-lywodraeth Cymru. Bydd y rhai ohonom a oedd yma yn ôl yn yr ychydig fisoedd a blynyddoedd lletchwith hynny yn nemocratiaeth Cymru, bob amser yn cofio ac yn ddiolchgar am y medrusrwydd a'r cadernid a gyflwynodd Rhodri i'r sefydliad hwn ac i swydd y Prif Weinidog. Daeth y sgiliau hynny o’i natur fel dyn. Bydd gan bawb ei stori neu ddwy, neu dair, neu bedair neu bump, am Rhodri mewn rhyw gyswllt, ond ni fydd cymaint o’r rheiny â’r straeon, y ffeithiau a’r chwedlau a oedd gan Rhodri ei hun am bob pentref, tref, tîm rygbi, digwyddiad chwaraeon—roedd bob amser yn gwmni gwych.

Dangosodd garedigrwydd proffesiynol a phersonol mawr iawn tuag ataf i. Fel yr ydym wedi ei glywed yn barod, roedd yn ddyn hynod falch o’i deulu, ond yr oedd ganddo ddiddordeb hefyd yn eich teulu chi. Roedd ganddo bob tro yr amser i ofyn i mi am fy merched, ac yn union fel Julia, mae fy ngŵr innau, Richard, yn aml yn cymryd rhan anfoddog yn rhai o'r digwyddiadau ffurfiol yr wyf yn mynnu ei fod yn bresenol ynddynt. Ond roedd Rhodri bob amser yn barod i sgwrsio ag yntau hefyd, yn awyddus i wybod am y gwartheg a'r tymor wyna. Pan fu farw fy mam, ysgrifennodd nid yn unig ataf i, ond ysgrifennodd at fy niweddar dad hefyd. Ni allai fy nhad gredu bod Prif Weinidog Cymru wedi rhoi o’i amser i ysgrifennu ato ef am ei golled. Yr oedd yn ddyn graslon, graslon iawn.

Ar ran Democratiaid Rhyddfrydol Cymru, fy hunan yn bersonol a’m teulu, rwy’n estyn fy nghydymdeimlad dwysaf, Julie, i chi a’ch teulu.