Diolch i chi, Llywydd, a diolch i bawb sydd wedi cymryd rhan. Rwy’n meddwl, os gallwn geisio dod o hyd i o leiaf un peth y mae pawb ohonom yn gytûn yn ei gylch, sef ei bod yn farchnad amherffaith ac nad yw’n cyflawni’r arbedion effeithlonrwydd y byddech yn disgwyl i farchnad dda ei wneud—dyna pam y mae angen rheoleiddio trwm o’r fath. Rwy’n meddwl y gallwn brofi hynny drwy ofyn i’r Aelodau godi eu dwylo os ydynt yn dal gyda’r cwmni ynni gwreiddiol roeddent gydag ef cyn preifateiddio, ac rwy’n credu y byddai cryn dipyn sydd eisoes yn dynodi ychydig bach eu bod, yn wir, yn dal gyda’r cwmnïau gwreiddiol hynny—Swalec neu Nwy Prydain neu bwy bynnag y bônt. Rwy’n meddwl bod hynny ond yn dangos bod y farchnad yn anodd iawn i’r defnyddiwr cyffredin ymrafael ynddi. Dyna pam y mae angen hyrwyddwyr defnyddwyr arnom, a gallai fod yn rheoleiddiwr neu gallai fod yn gwmni a sefydlwyd i ymyrryd mewn ffordd arbennig.

Rwy’n falch iawn fod Llywodraeth Cymru wedi cynnal ei digwyddiadau ymgynghori, ac edrychaf ymlaen at glywed mwy o fanylion yn deillio ohonynt—yn sicr, pleser oedd mynychu’r un yn Aberystwyth, ac rwy’n credu ei bod yn deg dweud bod brwdfrydedd yn y digwyddiad ynglŷn â datblygiad fel hwn, er fy mod yn derbyn y bydd diben a ffocws yn bwysig iawn. Beth fyddai’r prif bwrpas neu ffocws? Mae yna amrywiaeth eang o bethau y gallai cwmni ynni fod. Gallai fod yn dlodi tanwydd, gallai fod yn ynni adnewyddadwy, gallai fod yn fuddsoddiad, ac mae’n rhaid iddo arbenigo—wel, nid arbenigo; mae’n rhaid iddo arwain ar rai o’r rhain i fod yn effeithiol mewn gwirionedd. Mae hwnnw’n benderfyniad yr hoffwn ymgysylltu â Llywodraeth Cymru yn ei gylch, ond nid un sy’n dweud yn syml, ‘Wel, gadewch inni barhau fel yr ydym’, oherwydd credaf fod cymaint o’i le ar y farchnad ar hyn o bryd fel y byddem yn gwneud cam â phobl Cymru os na fydd gennym ymyrraeth fwy sylweddol.

Disgrifiodd Llyr Gruffydd y senario ddelfrydol fel ymagwedd sy’n fwy o we pry cop tuag at gynnal neu ddal y pryfed neu beth bynnag y bo, ond sy’n cynnal ein hynni. Hoffwn feddwl y byddai cwmni ynni Cymru ond yn un edau—ni fyddai’n we pry cop cyfan, ond byddai’n brif edau a fyddai’n dal y we gyda’i gilydd, a’r un mwyaf gludiog, wrth gwrs; mae hynny’n bwysig iawn.

Clywsom—rwy’n meddwl bod rhan sylweddol o ddadl Neil Hamilton yn ymwneud â chostau a buddsoddi. Credaf ei bod yn bwysig nodi bod y cynnig sydd gennym—a dogfen drafod yn unig ydyw, ond un o’r cynigion yn y ddogfen yw y gallech sefydlu cwmni o’r fath, ond y byddem am i Lywodraeth Cymru gadw cyfran reoli. Ond nid oes rheswm pam na all marchnadoedd preifat fod yn rhan o hyn. Ond rwy’n credu mai camgymeriad sylfaenol yw ceisio dadlau nad yw’r byd yn newid. Mae Tsieina’n buddsoddi £300 biliwn mewn ynni adnewyddadwy erbyn 2020. Mae gan India darged i gael 60 y cant o ynni adnewyddadwy erbyn 2027. Rydym yn hen ffasiwn yn hyn o beth mewn gwirionedd; yr economïau newydd sy’n symud ymlaen.

Ac mae’n deg dweud, wrth gwrs, fod yna drethi carbon, os ydych am eu galw’n hynny, ond mae £6 biliwn y flwyddyn o gymhorthdal yn mynd i mewn i’r diwydiant tanwydd ffosil presennol—£6 biliwn; ddwywaith yr hyn sy’n mynd tuag at ynni adnewyddadwy—ddwywaith hynny—a hynny’n bennaf ar ffurf gostyngiadau treth ar gyfer olew a nwy Môr y Gogledd, wrth gwrs. Mae yna hefyd gymorthdaliadau sylweddol drwy’r pris streic i niwclear, ac rwy’n credu y byddem yn esgeulus pe na baem yn cydnabod bod yna gymhorthdal parhaus i’r ffordd rydym yn byw heddiw, ac nad yw’r galw am gymorthdaliadau newydd ar gyfer newid er mwyn goresgyn heriau’r dyfodol yn afresymol yn y cyd-destun hwnnw. Rwy’n credu—er nad wyf yn meddwl y byddai Neil Hamilton yn cytuno â hyn, ac rwy’n derbyn yr hyn a ddywedodd David Melding—fod rhaid i ni leihau ein dibyniaeth ar danwydd ffosil. Mae hynny’n dda i ni yn amgylcheddol, ond mae’n dda i ni fel cenedl yn ogystal gan ei fod yn ein gwneud yn fwy dibynnol—hunanddibynnol, dylwn ddweud. Mae gennym yr ynni yma, gyda’n harfordir a’n mynyddoedd a’n hafonydd, i fod yn fwy hunanddibynnol o ran ynni. Pwy na fyddai am ddod yn fwy hunanddibynnol o ran ynni?