Diolch yn fawr, Llywydd. Mae yna lawer yn y cynnig sydd gerbron y Cynulliad y prynhawn yma y byddai’r Llywodraeth yn cytuno ag ef. Gadewch i mi ddechrau drwy gytuno â phwysigrwydd sylfaenol sicrhau canlyniad yn sgil Brexit sy’n cydnabod ac yn amddiffyn anghenion ac amgylchiadau Cymru. Rwyf am gofnodi effeithiolrwydd ychwanegol ein gallu i wneud hynny oherwydd y gwaith ar y cyd sydd wedi digwydd rhwng y pleidiau mewn Llywodraeth a Phlaid Cymru ar y mater hwn dros y misoedd diwethaf.

Ni fydd y Llywodraeth yn cefnogi’r gwelliant gan y Blaid Geidwadol. Mae ein safbwynt yn wahanol iawn. Mae’n sylfaenol wahanol, mewn ffyrdd y gallodd Lesley Griffiths eu nodi. Clywsoch Mark Isherwood yn dweud bod pwerau’n mynd i gael eu dychwelyd o Frwsel. Nawr, os oes unrhyw Aelod yn cael cyfle i wneud hynny, rwy’n argymell yr araith a wnaeth Syr Emyr Jones-Parry i Gymdeithas Ddysgedig Cymru ar 17 Mai eleni, sy’n ymdrin ag ystod eang o faterion yn ymwneud â Brexit. Mae’r hyn y mae’r cyn-lysgennad i’r Cenhedloedd Unedig yn ei ddweud yno yn glir iawn. ‘Yn bersonol’, meddai, ‘nid wyf yn credu bod pwerau’n cael eu dychwelyd. Maent yn aros lle maent eisoes yn gorffwys’, a dyna yw safbwynt Llywodraeth Cymru yn ogystal. Mae’n wahaniaeth sylfaenol rhyngom a’r Blaid Geidwadol, ac ni fyddwn yn pleidleisio dros eu gwelliant.

Mae’r cynnig, fodd bynnag, yn mynd ymhellach hefyd na’r safbwynt a nodir yn ‘Diogelu Dyfodol Cymru’, ac mae’n gwneud hynny mewn rhai agweddau pwysig. Nid oes yr un o’r cynigion ychwanegol hynny’n rhai nad ydynt yn haeddu sylw gofalus, ac mae’n bosibl y bydd rhai ohonynt, yn y dyfodol, ac yn yr amgylchiadau gwahanol a grëir gan Brexit, yn bolisïau a fydd yn cael eu mabwysiadu.

Mae’r problemau gyda’r cynnig, fodd bynnag, yn ddeublyg. Y broblem gyntaf yw bod rhai o’r casgliadau y daw iddynt, fel y nododd David Rees, yn gynamserol. Mae’n werth archwilio datganoli pwerau TAW yn briodol yn yr amgylchiadau ar ôl gadael yr UE, ond mae’n haeddu cael ei archwilio, archwiliad o’r math difrifol a arweiniodd at adroddiad Silk, yn hytrach na chael ei benderfynu mewn dadl 30 munud yn y Cynulliad.

Rwy’n deall yn iawn fod gan Adam Price, wrth agor y ddadl, gyfrif llawer mwy manwl o rai o’r agweddau hyn nag sy’n bosibl mewn cynnig, ond ar y cynnig y byddwn yn pleidleisio, nid yr araith, ac mae’r Llywodraeth o’r farn, rwy’n meddwl, fod galw am ddatganoli pwerau TAW ar unwaith yn mynd o flaen ble y mae’r ddadl yn mynd â ni ar hyn o bryd ac o flaen sefydlu rhai ffeithiau pwysig iawn. Efallai hefyd y bydd rhai cyfrifoldebau Cymreig penodol ym maes mudo yn rhan o dirwedd y DU yn y dyfodol, ond tra bo’r dirwedd yn parhau i fod mor amwys, yna credwn fod rhan 5 o’r cynnig yn gynamserol fel y mae wedi’i nodi.

A daw hynny â mi at yr ail broblem gyda’r cynnig, Llywydd, sef amseru. Yfory, bydd Llywodraeth newydd yn cael ei hethol yn y DU, a beth bynnag fydd cyfansoddiad y Llywodraeth honno, bydd ynganiad cryf ac eglur o safbwynt Cymru yn hanfodol. Credaf ein bod wedi sefydlu’r eglurder hwnnw drwy ‘Diogelu Dyfodol Cymru’. Mae’n hysbys ac yn ddealledig yn Whitehall ac yn San Steffan, mae’n cael ei gydnabod a’i barchu yn Ewrop, ac yn llysgenadaethau’r rhai a fu’n bartneriaid i ni ac a fydd yn parhau i fod yn gymdogion agosaf i ni yn y dyfodol. Cred y Llywodraeth nad yn awr yw’r amser i ddrysu’r gyfres graidd honno o negeseuon drwy ymhelaethu arnynt yn y ffordd y mae’r cynnig yn ceisio ei wneud.

Mae gennym ein negeseuon craidd o ‘Diogelu Dyfodol Cymru’: mynediad llawn a dilyffethair at y farchnad sengl; ymagwedd ymarferol tuag at fudo; arian yn y dyfodol i’w warantu ar lefelau’r UE fan lleiaf; setliad cyfansoddiadol newydd oddi mewn i’r Deyrnas Unedig; cynnal hawliau cymdeithasol, amgylcheddol a dynol craidd; a gosod trefniadau trosiannol fel nad oes ymyl clogwyn rhwng y sefyllfa rydym ynddi heddiw a’r sefyllfa y byddwn ynddi ar y diwrnod y byddwn yn gadael yr Undeb Ewropeaidd.

Dyna y mae gwelliant y Llywodraeth i’r ddadl heddiw yn anelu at ei sicrhau. Trwy aros yn agos at y dadleuon y gallasom eu cyflwyno, ac sydd wedi cael peth dylanwad yn y mannau lle y gwneir penderfyniadau yn y dyfodol, credwn ein bod wedi gallu gwneud llais Cymru yn effeithiol yn y ddadl hyd yn hyn. Nid ydym yn credu mai yn awr yw’r amser i ymhelaethu ymhellach y tu hwnt i hynny. Byddwn yn gwrthwynebu’r cynnig fel y’i drafftiwyd yn wreiddiol a gofynnaf i’r Aelodau gefnogi’r gwelliant y mae’r Llywodraeth wedi’i gyflwyno.