Diolch i chi, Llywydd. Nid oedd neb eisiau munud yn y ddadl hon, ac nid yw hynny’n syndod, oherwydd credaf fod gan y rhan fwyaf o bobl bethau eraill ar eu meddyliau. Mae’n debyg fod hwn yn ddiwrnod gwael i gael y ddadl hon: nid yn unig mae’n noson cyn etholiad cyffredinol, ond rydym eisoes wedi cael un ddadl ar dai heddiw.

Ond rwy’n credu mai tai yw un o’r heriau mawr sy’n wynebu Prydain gyfan, gan gynnwys Cymru. Gellir rhannu’r cyfnod ar ôl y rhyfel yn ddau gyfnod mewn perthynas â thai: yn gyntaf, y cyfnod o 1945 i 1980. Yn ystod y cyfnod hwnnw, gwelsom dwf aruthrol mewn tai cyngor ac adeiladu nifer fawr o stadau newydd, yn enwedig yn yr ardaloedd trefol mwy o faint. Hefyd, gwelsom dwf perchen-feddiannaeth a dechrau adeiladu ystadau preifat mawr, unwaith eto mewn ardaloedd trefol yn bennaf.

Mae’r maes tai wedi newid llawer yn ystod yr 50 mlynedd diwethaf ac nid er gwell bob amser yn fy marn i. Gwelwyd cynnydd mawr mewn eiddo gwag; bu newid mewn deiliadaeth tai; cynnydd yn nifer yr aelwydydd un person; cynnydd yn nifer cartrefi pensiynwyr; a chynnydd yn nifer y bobl ifanc mewn tai amlfeddiannaeth, myfyrwyr yn bennaf, ond nid yn unig, gan fod niferoedd myfyrwyr wedi cynyddu’n sylweddol. Mae niferoedd tai cyngor wedi lleihau yn sgil gwerthiannau a’r methiant i adeiladu. Cafwyd cynnydd sylweddol yn nifer y cymdeithasau tai. Bu dirywiad yn y sector rhentu preifat yn y 1960au a’r 1970au, lle roedd rhentu preifat, erbyn diwedd y 1970au, yn aml yn golygu llety myfyrwyr yn unig mewn gwirionedd. Mae hynny wedi cael ei wrthdroi. Gyda pherchnogion ar raddfa fawr a’r rhai sy’n defnyddio tŷ ychwanegol fel dewis arall yn lle pensiwn preifat, gwelwyd cynnydd enfawr mewn rhentu preifat, yn enwedig mewn ardaloedd nad ydynt wedi bod yn gysylltiedig yn hanesyddol â llety rhent preifat. O ganlyniad i newidiadau i fudd-daliadau, mae’r galw wedi cynyddu am lety llai o faint.