3. 3. Datganiad: Y Fframwaith Polisi Treth

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:27 pm ar 13 Mehefin 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 3:27, 13 Mehefin 2017

(Cyfieithwyd)

Dyma fy nghwestiwn arbenigol ‘Mastermind’, Dirprwy Lywydd, ond byddaf mor gryno ag y gallaf. Rwy'n croesawu'r fframwaith a'r egwyddorion cyffredinol. Roeddwn yn adnabod o fy economeg TGAU—neu lefel O, a dweud y gwir, i fod yn onest—canonau Adam Smith o ecwiti a sicrwydd yno. Felly, dau o'r pedwar canon—ddim yn ddrwg o gwbl.

Rwyf am ganolbwyntio'n fyr iawn os caf ar y cynllun gwaith polisi treth. Dylwn roi clod i Ben Lake, a ymunodd â ni yn y pwyllgor cyswllt cyllid ac a wnaeth gyfraniad enfawr yma, a bydd yn gwneud cyfraniad enfawr mewn meysydd eraill hefyd dros y blynyddoedd i ddod. Mae'r cynllun gwaith yn cyfeirio at adolygu rhyddhad ardrethi i fusnesau bach, a fydd yn digwydd yn fuan. Pe gallai Ysgrifennydd y Cabinet ddweud ychydig bach am hynny—yn amlwg rydych wedi nodi polisi’r blaid Lafur yn etholiad y Cynulliad, ond, gan fod hwn yn adolygiad, rwy’n cymryd y byddant yn cymryd mewnbwn gan bleidiau eraill y tu hwnt i'r safbwynt amlinellol a nodwyd.

Soniodd am doll teithwyr awyr. A all gadarnhau—? Roedd cydnabyddiaeth ymhlyg mai polisi’r blaid Lafur ar lefel y DU yw datganoli hyn i Gymru, ond nid oedd yn hollol eglur, felly pe gallai osod hynny ar y cofnod.

Dilynais y ddadl gyda diddordeb am y gromlin Laffer, yr ydym yn aml yn ei chael yma, ond a fyddai Ysgrifennydd y Cabinet yn derbyn mewn gwirionedd mai un dull o ddefnyddio treth gorfforaeth, yn amlwg, i gau'r bwlch ffyniant yw datganoli? Mae materion cysylltiedig â hynny, y cyfeiriodd atynt, o ran lleihau grant bloc yn achos Gogledd Iwerddon. Mae dull gwahanol, wrth gwrs, yr oedd adroddiad comisiwn Holtham yn cyfeirio ato, sef bod y Llywodraeth ganolog yn gosod cyfraddau amrywiol ar gyfer trethi fel treth gorfforaeth, ond gallai hefyd fod yn berthnasol i doll teithwyr awyr—rwyf ar ddeall mai dyna’r hyn y mae’r DUP yn ceisio amdano yn eu trafodaethau—fel y gwnaeth Nicholas Calder gyda threth gyflogaeth ddewisol mewn polisi rhanbarthol yn y 1970au. Felly, nid ras i'r gwaelod yw hyn yn awr. Mae’r ganolfan yn dweud: Byddwn yn adlewyrchu gwahanol lefelau o ffyniant economaidd drwy bennu cyfraddau gostyngol ar gyfer trethi penodol yn yr ardaloedd hynny fel Cymru a allai elwa o rywfaint o hwb, heb i hynny wedyn arwain at ergyd o ran y grant bloc.

Mae gen i lawer mwy i'w ddweud, Dirprwy Lywydd, ond, allan o barch ichi, gwnaf eistedd i lawr.