Diolch i chi, Dirprwy Lywydd. A gaf fi ddechrau drwy ddiolch i Vikki Howells am gyflwyno’r ddadl bwysig hon heddiw, ac i’r Aelodau sydd wedi cyfrannu? Fel byddwch yn gwybod, Dirprwy Lywydd, Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith sy’n arwain ar y materion hyn bellach, ond rwy’n hapus iawn i gymryd ei le heddiw.

Rwyf am ddechrau fy nghyfraniad drwy ddweud ein bod yn hynod falch o’r ymyriadau y mae Llywodraeth Cymru wedi’u gwneud i gryfhau economi Cymru—gwaith sydd wedi helpu i ddod â swyddi i’n cymunedau ac sydd wedi cynorthwyo unigolion a theuluoedd i fod yn fwy llewyrchus. Diolch i raglenni megis Twf Swyddi Cymru, ReAct ac Esgyn, a chefnogaeth gan fusnesau yng Nghymru, rydym wedi gweld twf economaidd cryf yn ein cymunedau dros y blynyddoedd diwethaf.

Mae 8,000 yn fwy o bobl mewn gwaith yng Nghymru nag a oedd 12 mis yn ôl, gyda chyflogaeth i fyny 1 y cant dros y flwyddyn i gyfradd uwch nag erioed o’r blaen bron, ac yn y cyfamser, mae gwelliannau o ran anweithgarwch economaidd yng Nghymru wedi gwneud yn well na chyfartaledd y DU ac wedi gostwng 1.1 y cant dros y flwyddyn. Ond, a gwrando ar Vikki Howells, mae hi’n iawn: mae llawer iawn mwy i’w wneud. Fel Llywodraeth sydd o blaid busnes, rydym wedi dod â swyddi o ansawdd uchel i Gymru drwy fuddsoddiadau gan Aston Martin, TVR a General Dynamics. Fodd bynnag, fel y bydd Llywodraeth Cymru yn ei ddweud yn glir, er gwaethaf y llwyddiannau hyn, nid ydym wedi goresgyn problem tlodi strwythurol sy’n effeithio ar gymunedau Cymreig ledled Cymru. Dyna pam y mae Llywodraeth Cymru ar hyn o bryd yn y broses o adnewyddu ei dull o drechu tlodi.

Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith sydd â’r cyfrifoldeb cyffredinol am gydgysylltu mesurau trawsbynciol i ddarparu cyfleoedd economaidd i bawb, ac mae wedi pwysleisio’r angen am ddull newydd ar draws y Llywodraeth—un sy’n cynorthwyo ein cymunedau i fod yn gryfach yn wyneb yr heriau economaidd sydd o’n blaenau. Fel y mae Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a’r Seilwaith wedi dweud yn glir iawn, cyflogaeth leol o ansawdd da, seilwaith cysylltiedig a sgiliau ar gyfer gwaith yw’r sylfaen i gymunedau cryf: yn union yr hyn roedd Vikki Howells yn siarad amdano. Bydd y pum mlynedd nesaf yn her enfawr i’n cymunedau. Bydd gadael yr Undeb Ewropeaidd ac effaith lawn diwygio lles yn cael eu dwysáu gan gyflymder cynyddol newid technolegol a’i effaith ar waith a’r farchnad lafur.

Gwrandewais yn ofalus ar gyfraniad y ddau Aelod, ac rwy’n gobeithio hefyd fod y Canghellor newydd yn awr yn gwneud dewis ynglŷn â’r mesurau caledi a fu ganddynt ar waith, ac yn gwneud y dewis cywir i roi diwedd ar hynny yn awr. Byddwn yn annog y Canghellor a Llywodraeth y DU i ailystyried yr ymyriadau hynny y maent yn eu hystyried. Ond ni ddylem fynd â’r cyfan oddi wrth y Llywodraeth Geidwadol: yr hyn y maent wedi llwyddo i’w wneud—un o’r llwyddiannau economaidd y maent wedi’u cael—yw tyfu banciau bwyd. Mae’n drasiedi lwyr fod gennym bobl—mae gennym nyrsys; mae gennym ddiffoddwyr tân—mae gennym bobl yn ein holl gymunedau sy’n defnyddio banciau bwyd, ac mae’r ffaith fod 34,800 o blant yn cael parseli bwyd mewn cymuned heddiw yn rhywbeth y dylai Llywodraeth y DU fod â chywilydd ohono.

Mae mater tlodi tanwydd, cyfraddau cyrhaeddiad, tlodi ac iechyd a lles meddyliol yn bethau y mae ymyriadau ar draws y Llywodraeth yn edrych arnynt. Mae’r agenda dai’n ymwneud â hynny hefyd. Rwy’n ddiolchgar i’r Aelod am godi’r mater pwysig hwn. Siaradais mewn cynhadledd ar blant y bore yma, lle roedd asiantaethau’n pryderu ynglŷn â diwygio lles a’r effaith a gaiff ar ein plant yn fwy hirdymor. Rwyf wedi siarad droeon am effaith esgeulustod a phrofiadau niweidiol yn ystod plentyndod, a’r ffaith y byddwn yn talu’r pris am flynyddoedd lawer os nad awn i’r afael â hynny yn awr.

Felly, hoffwn orffen, Dirprwy Lywydd, drwy ddiolch i Vikki Howells a’r cyfraniadau gan Aelodau eraill, a dweud, ‘Mae’n rhaid i hyn fod ar yr agenda, yn flaenllaw ym mholisi’r Llywodraeth.’ Rwy’n ddiolchgar i’r Aelod am dynnu sylw at y materion y mae wedi’u codi heddiw yn ei chyfraniad cadarnhaol iawn, ond cyfraniad sydd wedi ysgogi’r meddwl hefyd. Dylem sicrhau ein bod yn gweithredu ar hynny fel Llywodraeth gyfunol i wneud y newidiadau yn ei chymunedau, a chymunedau ledled Cymru. Diolch.