Part of the debate – Senedd Cymru am 4:05 pm ar 21 Mehefin 2017.
Rwyf am ddatgysylltu fy hun, fel rwy’n siŵr y bydd pawb arall yma sydd â meddwl rhesymol yn ei wneud, oddi wrth sylwadau’r siaradwr blaenorol. Fodd bynnag, fel y nodwyd yn y cyflwyniad i’r adroddiad, dyma oedd ymchwiliad mawr cyntaf y pwyllgor, ac fe’i cyflawnwyd ar adeg pan ydym yn wynebu’r argyfwng ffoaduriaid byd-eang gwaethaf ers yr ail ryfel byd. Ac yn wleidyddol, cafodd ei lansio yn y misoedd ar ôl y bleidlais Brexit, a heb amheuaeth, fe luniodd yr argyfwng ffoaduriaid rai o’r dadleuon Brexit ynglŷn â sefydlogrwydd a chynaliadwyedd yr UE. Ond yn fwy eang, ymddangosai ar y pryd fod mudiadau cenedlaetholgar yn ysgubo drwy’r cyfandir, ond yn dilyn methiannau diweddar pleidiau poblyddol Ewrosgeptig mewn etholiadau yn Ffrainc, Awstria a’r Iseldiroedd, a gwrthdroadau yn y Ffindir, yr Eidal a’r Almaen, efallai bod y llanw wedi troi.
Er hynny, ar y pryd, roedd rhai pobl yn dadlau na ddylai’r pwyllgor flaenoriaethu dioddefaint ffoaduriaid a cheiswyr lloches yng Nghymru. Gwrthododd fy nghyd-aelod UKIP o’r pwyllgor gymeradwyo’r adroddiad, er na chrybwyllodd unrhyw wrthwynebiad o gwbl yn ystod yr ymchwiliad ei hun. Ond fe symudaf ymlaen o hynny. Yn bersonol, rwy’n falch o’r adroddiad hwn, ac rwy’n credu ei fod yn adlewyrchu’n dda ar y Cynulliad hwn ac ar Gymru ein bod yn ymgymryd â’r gwaith hwn. Yn yr un modd, rwy’n meddwl bod papur amgen Gareth Bennett, sy’n dwyn yr enw ‘Wales’ Refugee Problem’, yn adlewyrchu’n wael ar ei blaid—fawr ddim tystiolaeth, a llawer iawn o ragfarn.
Ond at ei gilydd, cafwyd llawer o gefnogaeth i’r ymchwiliad. Darparodd grwpiau fel grŵp cefnogi ffoaduriaid y Gelli, Aberhonddu a Thalgarth gipolwg go iawn ar yr hyn sy’n digwydd ar lawr gwlad, ac un o’r materion a nodwyd ganddynt oedd datgysylltiad canfyddedig rhwng y grwpiau gwirfoddol hynny a’r gwasanaethau dan arweiniad proffesiynol. Rwy’n meddwl bod grŵp Powys yn dangos y gorau o haelioni ac ewyllys da ein cenedl, ac er ein bod angen cydgysylltiad proffesiynol wrth gwrs, byddai’n anghywir mygu brwdfrydedd ar lawr gwlad gan fiwrocratiaeth lawdrwm. A hoffwn gofnodi fy niolch i bob gwirfoddolwr, pwy bynnag y bônt, sy’n rhoi cymorth a chefnogaeth i’r bobl fwyaf agored i niwed yn y gymdeithas, a chroeso cynnes Cymreig.
Dychwelaf at yr adroddiad a nodaf un neu ddau o’r argymhellion. Fel cadeirydd grŵp trawsbleidiol y Cynulliad sy’n ymwneud â masnachu mewn pobl, rwy’n arbennig o bryderus ynglŷn â dioddefaint plant sy’n ceisio lloches ar eu pen eu hunain. Felly, mae’n galonogol fod y Llywodraeth wedi derbyn mewn egwyddor yr argymhelliad ynglŷn â gwasanaeth gwarcheidiaeth plant ar gyfer Cymru. Bydd y Gweinidog yn gwybod bod hynny’n rhywbeth y mae’r grŵp trawsbleidiol rwy’n ei gadeirio wedi ymgyrchu drosto ers amser hir iawn. Rwyf am ganolbwyntio ar hyn yn iawn, gan fy mod yn gwybod bod plant, o dan Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn, yn cael mynediad at eiriolaeth, ond rwy’n awyddus iawn i wahaniaethu rhwng eiriolaeth a gwarcheidiaeth. Mae gwarcheidwaeth yn golygu bod rhywun, pwy bynnag y bônt, yn cael ei gydnabod yn gyfreithiol i siarad ar ran y plentyn, pwy bynnag y bônt, fel nad oes rhaid iddynt ailadrodd eu straeon dirdynnol dro ar ôl tro pan fyddant yn ceisio cael mynediad at y gwasanaethau y mae cymaint o’u hangen arnynt. Ac rwy’n credu bod angen inni feddwl am hynny o safbwynt eu lles, eu llesiant a’u gallu iechyd meddwl i wneud hynny. Rwyf am roi enghraifft: pan gefais y fraint o gyfarfod â pherson ifanc a oedd wedi dod i’r DU fel plentyn ar ei ben ei hun, dywedodd wrthyf ei fod yn bwriadu hyfforddi i fod yn feddyg. Dangosodd yr unigolyn ifanc ostyngeiddrwydd a thosturi, er gwaethaf y driniaeth a ddioddefodd ar ei daith yma. Nid oes gennyf unrhyw amheuaeth o gwbl y bydd y rhinweddau hynny’n cael eu defnyddio—wedi iddo gymhwyso—gan yr unigolyn hwnnw i bwy bynnag a allai fod eu hangen. Mae’n ddigon posibl y bydd yn defnyddio’r rhinweddau hynny pan ddaw’n feddyg teulu neu’n feddyg yn nes ymlaen mewn bywyd, ac y bydd mewn gwirionedd yn dangos ychydig o ostyngeiddrwydd a thosturi wrth rai o’r bobl sy’n siarad yn ei erbyn.