Part of the debate – Senedd Cymru am 5:30 pm ar 21 Mehefin 2017.
Wel, mae’n broblem sy’n ymwneud â chyflenwad a galw. Os ydych yn cynyddu’r cyflenwad o gymharu â’r galw, byddwch yn gostwng y pris. Dyna’r canlyniad anochel, mae arnaf ofn. Wrth gwrs, ceir cyflogwyr sy’n camfanteisio, ac rydym wedi cyfeirio at hyn sawl gwaith. Mae David Rowlands, yn y Siambr hon, wedi sôn sawl gwaith am broblem mannau golchi ceir, er enghraifft, a phobl sy’n cael eu cyflogi am ran fach iawn o’r isafswm cyflog drwy feistri gangiau ac asiantaethau sy’n anodd iawn eu plismona, ac rydym yn gwybod na chafodd neb ei erlyn yng Nghymru am dorri’r ddeddfwriaeth isafswm cyflog sydd bellach wedi bod mewn grym ers blynyddoedd lawer. Felly, mae’n sicr fod cywasgu cyflogau’n digwydd, yn ogystal â chyflogi unigolion yn anghyfreithlon ar gyflogau tlodi. Yr unig ffordd y gallwn ddechrau datrys y broblem yw drwy gyflwyno rhyw fath o system reoli mewnfudo sy’n ystyrlon ac sy’n gysylltiedig â’r cyfleoedd cyflogaeth sy’n bodoli. Ar y funud, mae’r Deyrnas Unedig yn profi gwelliant economaidd cymharol, felly mae llawer o’r anawsterau hyn wedi’u cuddio. Os ydym yn gweld yr economi’n gwaethygu eto, fel sy’n anochel maes o law, yna bydd y broblem yn cael ei hamlygu nid yn unig o ran cyflogau’n cywasgu, ond o ran cynnydd mewn diweithdra mewn gwirionedd. Unwaith eto, y bobl ar waelod y domen yn y gymdeithas yw’r rhai a fydd yn talu’r pris.
Rhaid cyfaddef, yng Nghymru, nid yw mewnfudo wedi creu’r mathau hyn o broblemau ar lefel sy’n unrhyw beth tebyg i’r hyn a welwyd mewn rhannau o Loegr, am fod 90 y cant o’r rhai sydd wedi dod yma o’r UE mewn gwirionedd yn mynd i dde a de-ddwyrain Lloegr. Ond mae’r Deyrnas Unedig yn wlad gymharol fach—yn ddaearyddol—ac mae ganddi farchnad lafur homogenaidd iawn, ac mae’r sgil-effeithiau i’w teimlo ymhellach o’r canol. Felly, mae’n gwthio cyflogau i lawr yng Nghymru, sy’n ddifrifol iawn am mai Cymru yw rhan dlotaf y Deyrnas Unedig, ac yn wir, mae rhannau o Gymru ymhlith y rhannau tlotaf ar gyfandir Ewrop. Mae’n sgandal, mewn gwirionedd, fod incwm cyfartalog yng Nghymru o’i gymharu â gweddill y wlad wedi gostwng yn y blynyddoedd diwethaf, ac mae ein gwerth ychwanegol gros oddeutu 75 y cant o weddill y Deyrnas Unedig. Felly, mae unrhyw beth sy’n gwaethygu’r problemau hyn i bobl ar incwm isel i’w anghymeradwyo’n fawr. Fe ildiaf, yn sicr.