8. 7. Dadl: Ystyried yr Achos dros Drethi Newydd yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:49 pm ar 4 Gorffennaf 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 5:49, 4 Gorffennaf 2017

(Cyfieithwyd)

Na, na. Credydau treth arloesi’n cymryd drosodd o ble yr ydym â'r credydau treth ymchwil a datblygu, i wneud iawn am y diffyg sydd gennym yng Nghymru o ran arloesi ac ymchwil a datblygu; ardoll datblygu'r gweithlu, a fyddai, i bob pwrpas, yn cymryd lle’r ardoll prentisiaethau—a gwyddom am rai o'r anawsterau gyda hynny, a byddem yn cymryd rheolaeth; a'r rhai eraill a nodwyd, ond gadewch inni ychwanegu ychydig o rai eraill yma.

Mae'r un gofal cymdeithasol eisoes wedi ei grybwyll. Rwy’n credu ei fod yn werth edrych arno, ond mae'n un trwm i’w ddefnyddio i brofi’r system. Mae'r ardoll tir gwag, rwy’n meddwl, yn hynod ddiddorol oherwydd rydym i gyd yn gwybod nid yn unig faint o dir sydd wedi’i gefnogi gan gymunedau buddsoddwyr, ond faint o eiddo adfeiliedig ar y tir hwnnw sy'n cael eu gadael fel dolur llygad. Beth am ryddhad treth am ymgysylltiad democrataidd? Y pwynt a wnaethpwyd o ran sicrhau bod mwy o bobl yn cymryd rhan yn y broses ddemocrataidd: efallai y dylem fod yn eu cymell i wneud hynny drwy ryw fath o ryddhad treth am ymgysylltiad democrataidd os ydynt yn cymryd rhan mewn etholiadau. Beth am arian annisgwyl i ffermydd gwynt? Oherwydd nid yw rhai o'r ffermydd gwynt a sefydlwyd 20 neu 25 mlynedd yn ôl yn rhoi, a dweud y gwir, affliw o ddim i'r cymunedau y maent ynddynt. Efallai y dylech fod yn edrych ar y rheini ar gyfer y ffermydd gwynt hanesyddol hŷn hynny sy'n dwyn ffrwyth erbyn hyn. Beth am ardoll datblygu y tu allan i'r dref i hyrwyddo adfywio strydoedd mawr a rhoi cymhorthdal ar gyfer ​​parcio am ddim? Beth am ardoll mwynau a glo brig i ariannu adfer safleoedd glo brig a chwareli? Beth am ardoll lliniaru llifogydd neu addasu i newid yn yr hinsawdd ar dirfeddianwyr mwy i hyrwyddo buddsoddiad mewn cynlluniau rheoli dalgylchoedd dŵr ac atal llifogydd? Nawr, rhaid imi ddweud, nid dyna’r holl—. Soniais am ganlyniadau anfwriadol, soniais am osgoi trethi atchweliadol, ac osgoi materion sydd heb eu datganoli; rwy’n dweud nad yw dim un o’r rheini—. Mark, rhag ofn eich bod yn mynd i’w rhyddhau mewn datganiad i'r wasg, nid yw dim un o'r rheini’n gynnig cadarn. Byddwn eisiau iddynt i gyd gael eu gwirio, yn gyntaf oll. Ond dylem fod yn chwilio am yr un iawn i brofi hyn, fel y cawn yn y diwedd dreth sydd er lles pawb. Mae yna reswm i wneud trethi, ac os ydynt yn newid ymddygiad neu wir yn gwella’r amgylchedd yr ydym yn byw ynddo—neu’r safon byw sydd gennym—mae hynny'n rheswm da dros dreth.