8. 7. Dadl: Ystyried yr Achos dros Drethi Newydd yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:54 pm ar 4 Gorffennaf 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour 5:54, 4 Gorffennaf 2017

(Cyfieithwyd)

Os daliwch i wrando, byddaf yn dweud wrthych pam y bydd fy nghynnig yn helpu i ddatrys rhywfaint o’r llygredd aer hwn.

Ni allwn ddibynnu ar Lywodraeth y DU i ddatrys hyn. Maent eisoes wedi dioddef dwy golled gywilyddus yn yr Uchel Lys, ac mae'r cynllun diweddaraf hyd yn oed yn wannach ac yn fwy simsan na'u rhai cynharach. Mae'n mynnu bod awdurdodau lleol yn ystyried pob opsiwn arall cyn cyflwyno parthau aer glân, gan eu galluogi i godi tâl am gerbydau sy’n llygru sy’n mynd i mewn i barth llygru pan mai dyna, mewn gwirionedd, yw'r unig opsiwn effeithiol i newid pethau. Yn lle hynny, mae'r Torïaid yn dweud y dylem anadlu aer gwenwynig tan 2050, pan fydd bron bob car a fan yn allyriadau sero; erbyn hynny, bydd llawer ohonom wedi marw. Felly, rwy’n meddwl y gallem dreialu treth carbon mewn ardaloedd sydd eisoes â lefelau anghyfreithlon o lygredd aer, fel canol Caerdydd o amgylch Heol y Porth a Heol Casnewydd. Mae angen parth aer glân ar frys. Mae Caerdydd yn un o'r prifddinasoedd lle defnyddir y mwyaf o geir yn Ewrop, ac yn bendant mae angen inni ail-beiriannu’r buddsoddiad y mae angen inni ei wneud mewn system drafnidiaeth gyhoeddus i alluogi pobl i newid i ddulliau eraill o deithio llai niweidiol. Ar hyn o bryd, nid yw map tanddaearol Caerdydd yn fawr mwy na darn o waith celf, yn hytrach na bod yn gynllun sydd wedi nodi digon o gyfalaf i wneud iddo ddigwydd mewn gwirionedd. Felly, y ffordd gyflymaf, decaf o wneud technoleg lân yn gystadleuol â thanwydd ffosil, yn syml, yw i garbon ddechrau talu ei wir gostau. Gallai ffi yn dechrau ar £10 y dunnell fetrig o garbon deuocsid a allyrrir, gan gynyddu £7 y dunnell bob blwyddyn, olygu’n gyflym mai ynni glân yw’r dewis rhataf amlwg. Byddai llif refeniw wedi’i ad-dalu’n gyfartal i bob cartref yn creu galw am dechnolegau carbon niwtral newydd ac yn clustogi cartrefi incwm isel yn ystod y cyfnod pontio. Byddai’r rheini sydd eisoes yn troedio'n ysgafn ar adnoddau'r byd, yn enwedig y rhai nad oes ganddynt gar, mewn gwirionedd yn cael difidend o’r dreth carbon hon. Byddai'n gymdeithasol gyfiawn ein bod yn gwobrwyo’r rhai heb gar yn hytrach na’u cosbi fel sy’n digwydd ar hyn o bryd. Wrth i’r ffi a'r difidend i aelwydydd gynyddu’n gyson bob blwyddyn, anfonir signal pris clir ar draws yr economi at yr holl fuddsoddwyr, gan gynhyrchu hyd yn oed mwy o gyfalaf i ariannu dewisiadau eraill newydd, carbon isel. Mae’r dechnoleg lân sydd ei hangen i bweru ein heconomi yn bodoli eisoes. Bydd ardoll ar garbon yn darparu'r cymhelliant economaidd i fuddsoddwyr i gyflwyno’r technolegau hynny ar raddfa fawr. Felly, gadewch inni gyflawni ar Ddeddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol a’i gwneud yn realiti gyda threth carbon.