8. 7. Dadl: Ystyried yr Achos dros Drethi Newydd yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:03 pm ar 4 Gorffennaf 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 6:03, 4 Gorffennaf 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Llywydd. Wel, agorodd Nick Ramsay y ddadl drwy obeithio y byddai'n ddiddorol, ac nid wyf yn meddwl y bydd wedi cael ei siomi. Hoffwn ddiolch i'r holl Aelodau hynny sydd wedi cymryd rhan.

Gadewch imi ddweud wrth Nick hefyd pe na bawn yn meddwl bod gennym syniad a oedd yn deilwng o ystyriaeth ar ei delerau ei hun, na fyddwn yn ei anfon allan i brofi'r system newydd, ond nid wyf yn meddwl y byddwn yn y sefyllfa honno o gwbl. Cyfeiriodd Nick Ramsay ei hun at drethi amgylcheddol, a phe bai unrhyw un wedi meddwl nad oeddem yn gallu meddwl am syniad a oedd yn ddigon cadarn ar ei delerau ei hun, dylent fod wedi gwrando ar Simon Thomas a'i esboniad o drethi amgylcheddol o ran defnyddio poteli plastig yma yng Nghymru. Rwy'n siŵr y bydd gennym, ar ddiwedd y broses hon, syniad a ddeil ei archwilio ac sy’n werth ei brofi, hefyd.

Llywydd, mae’r ddadl, fel sy'n digwydd yn aml yma, yn datgelu ffawtlin drwy'r Cynulliad. Ar un ochr i'r ddadl, mae gennych yr Aelodau hynny sy’n reddfol yn elyniaethus i drethiant. Felly, roedd Neil Hamilton, roeddwn i’n meddwl, yn agored iawn wrth ddweud mai dyna’n wir oedd ei safbwynt, a dangosodd Mark Reckless, â’i ddisgrifiad o drethiant fel cosb a baich, ei safbwynt ar y ffawtlin honno, hefyd. Ar yr ochr arall i’r ffawtlin, mae gennych Adam Price, pan ddisgrifiodd yr angen am newid gyda phwrpas, a Huw Irranca-Davies pan siaradodd am y lles cyffredin. I mi, nid baich ar bobl yw trethiant. Trethiant yw’r ffordd yr ydym yn dod at ein gilydd ar y cyd i wneud ein cyfraniadau unigol fel y gallwn wneud gyda'n gilydd beth na fyddai neb un ohonom yn gallu ei gyflawni ar ein pennau ein hunain. Dyna pam, oherwydd bod gennym y gred sylfaenol honno mai trethiant yw'r ffordd yr ydym yn gweithredu gyda'i gilydd i hybu ein hamcanion cyffredin, mae gennym ddiddordeb mewn profi’r system newydd hon a allai fod yn feichus ac yn anodd.

Ac rwy’n awyddus i ddiolch i'r holl Aelodau sydd wedi cyfrannu syniadau posibl at y rhestr gynyddol honno o bosibiliadau. Aeth Mike Hedges drwy restr hir o bosibiliadau. Fe’n hatgoffodd am ddychwelyd poteli Corona. Roeddwn i'n arfer mynd â photeli Tovali Special yn ôl yng Nghaerfyrddin i wneud yn siŵr bod fy mam-gu yn rhoi’r newid imi a ddaeth o ddychwelyd poteli ar flaendal. Pwy fyddai wedi meddwl y byddai'r dreth glanhau gwm cnoi wedi gwneud ei ffordd yn ôl i lawr y Cynulliad? [Torri ar draws.] Diolch yn fawr iawn. Neu, yn wir, y gallai treth diesel fod wedi troi’n ddadl am dwristiaeth diesel? Ond, dyna ni—dyna fu natur y ddadl, ac, wrth wneud hynny, mae wedi ychwanegu at y cyfoeth o bosibiliadau sydd gennym yma i’w profi. Ac mae Jenny a Simon Thomas ac eraill i gyd wedi ychwanegu syniadau eraill at y gyfres newydd o bosibiliadau.

Gadewch imi ddiweddu drwy ddweud bod Huw Irranca-Davies, rwy’n meddwl, wedi ein hatgoffa o'r rheswm pam mae’n bwysig weithiau bod y weithdrefn yn heriol, hefyd. Bydd angen inni brofi unrhyw syniadau yr ydym yn eu datblygu yn erbyn eu canlyniadau anfwriadol i wneud yn siŵr eu bod yn flaengar o ran pwrpas ac effaith. Dyna pam yr wyf yn bwriadu defnyddio'r haf ac i mewn i'r hydref, fel yr eglurais yn gynharach wrth agor y ddadl, i gael ystod mor eang o syniadau ag y gallwn i ddechrau, i ddod â nhw i lawr i restr fer o’r syniadau mwyaf addawol, ac yna i orfod dewis un ymgeisydd i brofi’r system. Wrth wneud hynny, rwy’n gobeithio y bydd gennym, yn y diwedd, dreth sy'n addas at y diben y byddem yn ei fwriadu, sy'n gwneud pethau da inni yma yng Nghymru, a, hyd yn oed os na fydd, rwy’n dychwelyd at y pwynt a wneuthum, sef, wrth brofi’r system, y byddwn yn dysgu llawer iawn, efallai am ddiffygion y system ei hun, ac, yn y ffordd honno, gallwn barhau i ddatblygu'r ffordd y mae ein cyfrifoldebau cyllidol, sy’n newydd yn y tymor Cynulliad hwn, yn gallu dal i fod yn rhan werthfawr o'r ffordd yr ydym yn cynnal busnes yma yng Nghymru yn y dyfodol.