Diolch yn fawr, Llywydd. Rwy’n falch iawn o gael y cyfle hwn i gyflwyno dadl fer bwysig. Mewn 14 mlynedd yn Nhŷ’r Cyffredin, ni fanteisiais erioed ar y cyfle i gael dadl ohirio ar ddiwedd y dydd, ond roeddent yn tueddu i fod braidd yn hwyrach yn y dydd na’r dadleuon byr sy’n digwydd yn awyrgylch mwy goleuedig y Cynulliad Cenedlaethol.

Clywn yn aml iawn fod gennym ffrwydrad o droseddau casineb, yn enwedig gan y rhai sydd am gysylltu hyn gyda Brexit, a phwrpas fy nadl heddiw yw cwestiynu hynny a darparu cefndir ffeithiol i’r ddadl bwysig hon. Mae’n wir fod heddluoedd ledled y wlad wedi cofnodi cynnydd sylweddol mewn troseddau casineb. Mewn gwirionedd, pedwar yn unig, yn y tri mis ar ôl y refferendwm y llynedd, a gofnododd ostyngiad mewn troseddau casineb, ac yn achos llawer o heddluoedd, cafwyd cynnydd sylweddol iawn yn nifer y digwyddiadau y cofnodwyd eu bod yn droseddau casineb, a chafodd hyn ei ddefnyddio fel tystiolaeth fod rhagfarn a ffurf ar wallgofrwydd a gorffwylledd, mewn gwirionedd, wedi’i rhyddhau gan broses Brexit. Rwy’n credu bod hyn yn llawer mwy tebygol o fod yn adlewyrchiad o’r ffaith fod yna chwilio gweithredol wedi bod am dystiolaeth o gasineb yn sgil Brexit, ac fe ddowch o hyd iddo os ydych yn dymuno hynny. Mae’r gwefannau yn arbennig sy’n annog pobl i roi gwybod am bethau fel troseddau casineb yn aml iawn â chymhellion gwleidyddol yn sail iddynt.

Hefyd, y ffactor pwysig arall yw y gellir cofnodi bron unrhyw beth fel trosedd casineb heddiw, hyd yn oed os nad oes tystiolaeth ohono, ac rwy’n credu mai dyma’r sylweddoliad pwysicaf yma. Yr hyn a wnawn mewn gwirionedd yw tystio i ddyfais o epidemig o droseddu fel rhyw fath o ystryw sinigaidd, yn sylfaenol am resymau gwleidyddol neu resymau eraill. Rwy’n meddwl bod yr enghraifft o’r hyn a ddigwyddodd i Amber Rudd, yr Ysgrifennydd Cartref, y llynedd yn adlewyrchiad da iawn o hyn. Gwnaeth araith yng nghynhadledd y blaid Geidwadol am weithwyr tramor a rhoddwyd gwybod amdani i’r heddlu fel trosedd casineb, digwyddiad casineb, gan athro ym Mhrifysgol Rhydychen, yr Athro Joshua Silver. Gwnaeth y gŵyn oherwydd ei fod yn gwrthwynebu’r hyn a ddisgrifiodd fel gwahaniaethu ar ran yr Ysgrifennydd Cartref yn erbyn gweithwyr o dramor, oherwydd dywedodd ei bod wedi galw ar gyflogwyr i gadw rhestri o weithwyr tramor. Profwyd wedi hynny nad oedd wedi clywed yr araith o gwbl. Dilyn adroddiadau papur newydd ar yr adwaith i’r araith yn unig a wnaeth, ac os darllenwch yr araith, wrth gwrs, fe welwch na alwodd Amber Rudd ar gyflogwyr i gadw unrhyw restrau o gwbl mewn gwirionedd. Felly, roedd y digwyddiad cyfan wedi’i gamddeall, ond rhoddwyd gwybod amdano fel digwyddiad nad yw’n drosedd, ac mae hwnnw yn awr yn un o’r ystadegau honedig yn y cynnydd hwn mewn digwyddiadau casineb hiliol.

Felly, mewn gwirionedd ceir gwahaniaeth rhwng yr hyn sy’n digwydd go iawn ym Mhrydain heddiw a’r ffordd y caiff ei weld o ganlyniad i’r digwyddiad penodol hwn. Yn wir, yn fy oes i, gwelwyd gostyngiad sylweddol iawn mewn rhagfarn ar sail hil a mathau eraill o ragfarn sydd wedi digwydd yn rhannol efallai, o ganlyniad i’r ddeddfwriaeth wrthwahaniaethu, ond hefyd am fod cymdeithas yn dod, mewn nifer o ffyrdd, yn fwy cosmopolitan, ac mewn byd o gyfathrebu torfol, rydym yn awr yn llawer mwy ymwybodol o weddill y byd nag yr oeddem yn ôl yn y 1950au. Rwy’n credu, felly, fod yr hinsawdd rydym i gyd yn byw ynddi yn llawer llai ffafriol i ragfarn heddiw nag yr arferai fod. Yn wir, yn y blynyddoedd diwethaf, mae pleidiau fel y BNP wedi diflannu’n gyfan gwbl. Prin fod yr English Defence League hyd yn oed, sy’n gwneud llawer o sŵn, i’w gweld yn unrhyw le yn y wlad heddiw. Ac mae hynny’n beth da iawn, hefyd.

Cymharwch Brydain â’r hyn sy’n digwydd yn Ffrainc, lle rydych yn cael achosion o bobl yn llosgi mosgiau—hynny yw, dyna drosedd casineb go iawn. Ond yn y wlad hon, rhywun yn gweiddi rhywbeth cas ar y bws yw hyd a lled y rhan fwyaf o’r digwyddiadau a gofnodir fel troseddau casineb. Mae’r ffaith fod mwy nag 1 filiwn o bobl Llundain wedi pleidleisio dros Sadiq Khan i ddod yn faer yn Llundain y llynedd, gan roi iddo’r mandad uniongyrchol mwyaf a gafwyd gan unrhyw unigolyn yn hanes Prydain, yn enghraifft arall o hynny o bosibl.

Ac wrth gwrs, ni ddylai neb fychanu’r niwed a achosir i’r rhai yr ymosodir arnynt ac sy’n cael eu cam-drin. Nid wyf yn disgwyl cydymdeimlad gan unrhyw un, ond yn aml dioddefais lawer iawn o gam-drin yn ystod fy mywyd, ac yn y sefydliad hwn hyd yn oed, rhaid i mi ddweud, nad wyf am oedi drosto heddiw, ond mae’n ffaith. Ond mae nifer y troseddau casineb a gofnodwyd gan yr heddlu wedi cynyddu o flwyddyn i flwyddyn. Chwe blynedd yn ôl, roedd yna 42,255. Mae’r ffigur diweddaraf sydd gennyf yma ar gyfer 2014-15—roedd yn 52,528. Felly, mae hwnnw’n gynnydd sylweddol, 20 y cant. Mae’n fwy na thebyg ei fod yn ffigur llawer uwch heddiw nag yr oedd ddwy flynedd yn ôl. Ond mae angen i chi gymryd y ffigurau hyn gyda phinsiad o halen, yn fy marn i. Mae’n gynnyrch yr awdurdodau, mewn gwirionedd, ailddiffinio hiliaeth a rhagfarn i’r fath raddau fel bod modd cofnodi bron unrhyw gysylltiad annymunol rhwng pobl o wahanol gefndiroedd heddiw fel casineb.

Yn sgil Brexit, dywedodd yr heddlu fod 14,000 o droseddau casineb wedi’u cofnodi rhwng mis Gorffennaf a mis Medi 2016. Ond mae llawer o’r digwyddiadau hyn yn debygol o fod wedi’u hadrodd drwy wefan a gyllidir gan yr heddlu o’r enw True Vision, sy’n caniatáu i unrhyw un yn unrhyw le i roi gwybod am unrhyw beth a ddymunant, pa un a ydynt wedi cael profiad ohono ai peidio, ac yn wir, cânt wneud hynny’n ddienw. Felly, nid yw’r ystadegau hyn yn werth y papur y cawsant eu hargraffu arno. Nid oes angen unrhyw dystiolaeth arnoch i gyfiawnhau cwyn, mae popeth yn cael ei gofnodi’n syth fel digwyddiad casineb heb unrhyw gwestiwn o gwbl, ac mae hyn yn anochel yn darparu golwg wedi’i lurgunio ar y gwirionedd. Yn wir, mae’r syniad o droseddau casineb ei hun yn gwbl oddrychol, oherwydd cytunodd yr heddlu a Gwasanaeth Erlyn y Goron ar ddiffiniad cyffredin o droseddau casineb 10 mlynedd yn ôl i fesur lefelau troseddau casineb, ac mae’r heddlu’n dweud mai troseddau casineb yw:

Unrhyw drosedd y mae’r dioddefwr neu unrhyw berson arall yn ystyried ei bod wedi’i hysgogi gan elyniaeth neu ragfarn tuag at rywun yn seiliedig ar nodwedd bersonol.

Felly, mae’n amlwg yn oddrychol a yw’n gred resymol ai peidio. Mae canllawiau gweithredol yr heddlu ar droseddau casineb yn pwysleisio mai canfyddiad y dioddefwr yw’r ffactor pwysig wrth ystyried a yw rhywbeth yn cael ei fesur fel trosedd casineb ai peidio—nid oes angen unrhyw dystiolaeth o gwbl. Fe ddarllenaf y paragraff o ganllawiau gweithredol yr heddlu ar droseddau casineb i brofi’r pwynt, paragraff 1.2.3:

At ddibenion cofnodi, canfyddiad y dioddefwr, neu unrhyw berson arall... yw’r ffactor diffiniol wrth benderfynu a yw digwyddiad yn ddigwyddiad casineb, neu wrth gydnabod elfen gelyniaeth mewn trosedd casineb. Nid oes rhaid i’r dioddefwr gyfiawnhau neu ddarparu tystiolaeth o’u cred, ac ni ddylai swyddogion yr heddlu neu staff herio’r canfyddiad hwn yn uniongyrchol. Nid oes angen tystiolaeth o’r elyniaeth er mwyn i ddigwyddiad neu drosedd gael eu cofnodi fel trosedd casineb neu ddigwyddiad casineb.

Pa fath o fyd yr ydym yn byw ynddo lle mae rhywbeth nad oes angen ei brofi yn cael ei ystyried fel rhywbeth a brofwyd, a lle nad wneir unrhyw ymholiadau ynglŷn â pha mor rhesymol yw’r hyn y rhoddwyd gwybod amdano? Mae hynny’n anochel o ystumio’r ystadegau. Nid oes angen i chi brofi trosedd casineb mewn gwirionedd, dim ond teimlad, gan fod gelyniaeth wedi’i chadarnhau, at y dibenion hyn, yn ôl diffiniad y geiriadur.

Felly, nid yw diffyg cymhelliad ymddangosiadol fel achos i ddigwyddiad yn berthnasol yn ôl yr heddlu, gan mai canfyddiad y dioddefwr neu unrhyw berson arall sy’n cyfrif, fel yn achos yr Athro Silver—nid oedd yn bresennol yn ystod araith Amber Rudd, nid oedd wedi’i gweld ar y teledu hyd yn oed, ac eto rhoddodd wybod amdani fel digwyddiad casineb.

Nawr, os edrychwn ar fwletin ystadegol y Swyddfa Gartref sy’n mesur y pethau hyn, fe welwch nid yn unig nad oes rhaid i chi fod â chred resymol fod yr hyn a ddigwyddodd i chi, os digwyddodd o gwbl, wedi’i ysgogi gan ryw fath o gasineb o fewn y categorïau a restrir yn y ddeddfwriaeth, mae’n bosibl hefyd fod cofnodion a ganslwyd yn cael eu cofnodi fel troseddau casineb—ac unwaith eto, rwy’n dyfynnu o ddogfen swyddogol gan y Swyddfa Gartref, ‘Hate Crime in England and Wales 2015 to 2016’, bwletin ystadegol 11/16—oherwydd:

Mae cofnod wedi’i drosglwyddo neu wedi’i ganslo yn digwydd pan fydd yr heddlu’n cofnodi trosedd, ond wedyn yn penderfynu na ddigwyddodd y drosedd, ei bod wedi’i chofnodi mewn camgymeriad neu y dylid ei throsglwyddo i heddlu arall.

Felly, mae achosion lle y rhoddwyd gwybod am ddigwyddiad, ond lle mae’r heddlu’n darganfod wedyn na fu unrhyw ddigwyddiad neu drosedd o’r fath, yn dal i gael eu cofnodi a’u cadw yn yr ystadegau fel tystiolaeth o droseddau casineb. Dyma’r byd ‘Alice in Wonderland’ rydym wedi crwydro iddo bellach. Mae’n rhyw fath o oddrychedd gwallgof, sy’n amlwg yn darparu cymhelliad i rai sydd â chyllell wleidyddol i’w hogi, a’r mecanwaith i’w gyflawni, ar gyfer gwneud cwynion am resymau gwleidyddol.

Nawr, nid yn unig fod yna’r fath beth â chasineb ac erlid o’r math a amlinellais, ond ceir rhywbeth hefyd a elwir yn erledigaeth eilaidd, ac nid oeddwn yn ymwybodol ohono hyd nes i mi edrych yn fanylach ar hyn. Unwaith eto, rwy’n dyfynnu o ganllawiau gweithredol y Swyddfa Gartref ar droseddau casineb:

Mae hwn yn derm a ddefnyddir i ddisgrifio sefyllfaoedd lle mae dioddefwr yn dioddef niwed pellach oherwydd triniaeth ansensitif neu ddifrïol gan y rhai a ddylai fod yn eu cynorthwyo, er enghraifft, teimlo eu bod wedi profi difaterwch neu gael eu gwrthod gan yr heddlu.

Felly, os yw’r heddlu, ym marn y person sy’n gwneud y gŵyn, yn ddifater eu hagwedd tuag at y gŵyn honno—a bod y difaterwch hwnnw wedi’i achosi o bosibl gan y ffaith nad oedd y gŵyn ei hun yn gredadwy—yna mae hynny ynddo’i hun yn cael ei gofnodi hefyd bellach fel digwyddiad casineb neu drosedd casineb. Felly, rydym yn pentyrru Ossa ar ben Pelion yma, ac rydym yn gwaethygu camgymeriad, sy’n mynd i’n harwain ar hyd y lôn anghywir os ydym yn ffurfio polisi ar sail ystadegau o’r fath. Felly, credaf mai sancteiddio canfyddiad ar draul yr hyn a ddigwyddodd mewn gwirionedd a’r modd y mae hynny wedi treiddio drwy’r ystadegau cofnodi troseddau a digwyddiadau hyn sydd wrth wraidd y camsyniad ynglŷn ag i ba raddau y ceir troseddau casineb go iawn yn y wlad hon. Wrth gwrs, ceir achosion go iawn o gasineb, rydym yn gwybod hynny, a dylid ffieiddio at bob un a defnyddio holl rym y gyfraith i atal ymddygiad o’r fath. Ond os caniatawn i’r math o fythau a ddisgrifiais a mecanwaith y modd y daethant i fodolaeth i barhau, bydd yn dwyn anfri ar y gyfraith mewn perthynas â meysydd o gamymddwyn y mae gwir angen i ni ganolbwyntio arnynt. Ac mae hefyd yn gamddefnydd enfawr a gwastraff ar amser yr heddlu. Felly, mae llawer iawn sy’n galw am esboniad yn sail i’r prif ystadegau hyn.

Rydym i gyd yn gwybod mewn oes o dicio blychau a thargedau, fod yr heddlu’n awyddus iawn i gofnodi cymaint â phosibl o’r nonsens hwn fel digwyddiadau a thargedau, am eu bod yn cyflawni eu hamcanion eu hunain ac yn cael eu talu am wneud hyn. Felly, mae yna wobr, o ran cyllidebau heddlu, am gofnodi rhywbeth nad yw’n wir mewn gwirionedd. Ac nid yn unig hynny, wrth gwrs: mae wedyn yn creu rhyw fath o banig gwleidyddol am droseddau casineb, sy’n rhoi ymdeimlad o bwrpas i eraill mewn rhannau eraill o weinyddiaeth gyhoeddus, a chwilio am gasineb a gorliwio casineb y credaf ei fod yn hollol beryglus, ac mae’n gam-ddefnydd, mewn gwirionedd, o’r broses mewn modd a ddylai peri pryder i ni i gyd.

Felly, dylem anghymeradwyo unrhyw fath o gam-drin geiriol, a thrais corfforol yn fwy felly wrth gwrs. Ond yr hyn na ddylem ei wneud yw erlid pobl sy’n ddiniwed o unrhyw drosedd go iawn neu fath arall o stigma. Ac rwy’n credu bod y camddyrannu adnoddau enfawr sydd bellach yn sail i’r epidemig hwn o gamgofnodi yn tynnu sylw oddi ar dasg go iawn y rhai y mae gorfodi’r gyfraith yn brif ddyletswydd iddynt mewn gwirionedd. Felly, rwyf wedi galw’r ddadl fach hon heddiw i dorri’r consensws o dawelwch a fu ynglŷn â’r mater penodol hwn, ac oherwydd fy mod wedi cael fy nghyhuddo o sefyll yn UKIP ar lwyfan o gasineb gan Aelod o’r Cynulliad hwn, ac wedi cael melltithion eraill tebyg wedi’u taflu ataf, dyma pam y gelwais y ddadl heddiw, ac rwy’n hynod ddiolchgar i chi, Llywydd, am ei ddewis ar gyfer y ddadl.