Part of the debate – Senedd Cymru am 4:19 pm ar 5 Gorffennaf 2017.
Na, nid oes gennyf—. Efallai y gallaf gymryd amser mewn eiliad. Ac rwy’n meddwl bod camarwain pobl—. Rwy’n sylweddoli eich bod wedi etifeddu llanast go iawn a dweud y gwir, fel Ysgrifennydd y Cabinet, gan eich rhagflaenydd am eich bod yn gymharol newydd i’r swydd benodol hon, ond y gwir amdani yw bod y llanast hwnnw, yn anffodus, wedi glanio yn eich mewnflwch ac rydych wedi gorfod ei glirio. Rwy’n credu ei bod ond yn iawn inni gael ymchwiliad cyhoeddus i lanast Cylchffordd Cymru, fel y gallwn fynd at wraidd yr hyn a ddigwyddodd a gallu sefydlu’n union beth yw’r gwir ac a yw’r cyhoedd yng Nghymru, a’r busnesau sy’n rhan o hyn, ac yw’r Cynulliad hwn wedi cael eu camarwain ynglŷn â’r hyn a ddigwyddodd.
Mae Aelodau eraill wedi siarad yn angerddol am faterion unigol yn eu hetholaethau a’r prosiectau adfywio sydd wedi digwydd. Mae David Melding yn llygad ei le yn tynnu sylw at y ffaith y bu rhywfaint o lwyddiant dros y blynyddoedd, yn enwedig mewn lleoedd fel Bae Caerdydd. Rwy’n gweld adfywiad yn nhref lan môr Bae Colwyn, yn ogystal, ar arfordir gogledd Cymru, yn y blynyddoedd diwethaf, a chyfrannodd Llywodraeth Cymru at hynny, ac rwy’n talu teyrnged i chi am helpu i gyfrannu at y llwyddiant hwnnw. Yn anffodus, mae llawer o gymunedau yn dal i gael eu gadael ar ôl.
Clywais yn glir iawn yr hyn roedd Rhianon Passmore yn ei ddweud am annhegwch—annhegwch honedig—Llywodraeth y DU yn buddsoddi yn heddwch a diogelwch Gogledd Iwerddon drwy sicrhau bod adnoddau ychwanegol ar gael i’r rhan benodol honno o’r Deyrnas Unedig. Ond beth am yr angen am degwch yng Nghymru o ran gwariant yng ngogledd Cymru ac yng nghanolbarth Cymru ac yng ngorllewin Cymru, yn hytrach na chanolbwyntio’n unig ar y de, sef yr hyn a welsom dros 20 mlynedd gan y Llywodraeth hon yma dan weinyddiaethau Llafur, a Phlaid Cymru a’r Democratiaid Rhyddfrydol yn cynnal y gweinyddiaethau hynny o bryd i’w gilydd? Nid ydym wedi gweld yr un ffocws parhaus ar ogledd Cymru a chanolbarth Cymru. Roedd Russell George yn hollol iawn: mae angen bargen dwf ar gyfer canolbarth Cymru. Mae angen i Gymru wledig hefyd fod ar y map o ran cael rhywfaint o sylw, fel y gallwn sicrhau bod y busnesau yn yr ardaloedd hynny—y rhannau gwledig hynny o Gymru—yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt hefyd.
Rwy’n meddwl eich bod yn llygad eich lle, Ysgrifennydd y Cabinet, i ganolbwyntio ar y cyfleoedd mewn gweithio’n drawsffiniol: gweithio trawsffiniol rhwng Cymru a Lloegr, ac yn enwedig yng ngogledd Cymru lle mae cysylltiadau economaidd cryf iawn yn bodoli eisoes. Rydym wedi llwyddo rhywfaint i dynnu peth gwaed economaidd i mewn i ogledd-ddwyrain Cymru yn y blynyddoedd diwethaf, sydd wedi bod o fudd i’r rhan honno o economi Cymru, ond mae angen i ni gael y llif hwnnw—y llwyddiant economaidd hwnnw—ymhellach i’r gorllewin. Gallaf glywed yn glir iawn y pryderon sy’n cael eu mynegi am ogledd-orllewin Cymru ac maent yn bryderon go iawn, ac mae angen inni sicrhau bod yna ffyniant o’r dwyrain i’r gorllewin yn ogystal ag o’r gogledd i’r de ac o’r de i’r gogledd. Mae’n rhaid inni gael pob rhan o Gymru i allu cyrraedd eu potensial, ac yn anffodus nid yw’r polisïau a welsom hyd yn hyn wedi eu galluogi i gyrraedd eu potensial, a dyna rwyf am ei weld.
Rwy’n credu bod yn rhaid i chi weithio’n galetach gyda chymunedau. Mae’n rhaid i chi wneud yn siŵr ein bod yn cymryd—. Gwn y byddwch yn chwerthin ar hyn, ond mae’n rhaid i ni dynnu’r wleidyddiaeth allan o beth o hyn hefyd, os ydym yn mynd i gyflawni’r math o lwyddiant rydym ei eisiau, yn enwedig—[Torri ar draws.] Yn enwedig pan fo gennym amryw o awdurdodau lleol gydag arweinyddiaeth o wahanol liwiau o ran y wleidyddiaeth, ac arweinyddiaeth o liwiau gwahanol ar un pen i’r M4 o gymharu â’r pen hwn i’r M4. Felly gadewch i ni geisio gweithio gyda’n gilydd i gyflawni’r hyn rwy’n gobeithio y bydd pawb ohonom am ei gyflawni, sef Cymru fwy ffyniannus. Gadewch i ni gydnabod, fodd bynnag, nad yw parhau i ddilyn yr un fformiwla y credwch ei bod yn mynd i arwain at lwyddiant ac sydd heb wneud hynny yn y gorffennol yn mynd i weithio, ac rwy’n meddwl, felly, ein bod yn sicr yn bryderus iawn. Er ein bod yn croesawu’r ffaith fod yna rywfaint o fuddsoddiad ychwanegol ar gyfer Glynebwy, sydd wedi cael ei gyhoeddi, rydym yn bryderus iawn nad yw’n mynd i gyflawni newid mawr mewn gwirionedd o ran gwahaniaeth i’r economi ym Mlaenau Gwent a Glynebwy. Felly, credaf fod angen cael dull newydd o fynd ati. Mae angen mwy o gydweithredu, mwy o weithio gyda llywodraeth leol. Rydym wedi cael y bargeinion dinesig gwych hyn y credaf eu bod yn ein cyfeirio at y cyfeiriad cywir, yng Nghaerdydd ac ym mae Abertawe. Mae gennym fargen dwf gogledd Cymru, sy’n symud yn ei blaen yn araf deg, yn cael ei gyrru yn ei blaen gan Alun Cairns a Swyddfa Cymru, ac rwy’n credu, os gweithiwn gyda’n gilydd, y byddwn yn gallu gweld y gwahaniaeth y gall cydweithredu ei wneud. Felly, rwy’n annog pobl i gefnogi’r cynnig yn enw’r Ceidwadwyr Cymreig y prynhawn yma.