Part of the debate – Senedd Cymru am 4:19 pm ar 12 Gorffennaf 2017.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Y peth cyntaf yr hoffwn ei wneud yw diolch i David Melding am greu cyfle i mi ac fel y dywedodd, i 50 y cant o Aelodau’r Cynulliad, gyfarfod â dau deulu gwych a’u plant dewr iawn, a hefyd am greu cyfle i ni yma heddiw i gydnabod eu cyflwr ac i ofyn am rywfaint o gefnogaeth yn hynny o beth. Enw’r digwyddiad yw ‘Rhy Ifanc i Arthritis?’, a byddai ym meddwl pawb ohonom, pe baem yn sôn am rewmatoleg, na fyddem o reidrwydd yn cysylltu hynny â phlant. Felly, roedd yn agoriad llygad go iawn, rwy’n meddwl, i’r rhan fwyaf o bobl, i gyfarfod â phobl ifanc ac i siarad am rewmatoleg bediatrig. Roedd i mi’n sicr—rwy’n codi fy llaw i gyfaddef fy mod i’n un o’r bobl hynny.
Maent yn byw gyda chyflwr ac yn cael triniaeth ar gyfer arthritis idiopathig ieuenctid, a byddaf yn cyfeirio ato fel AII o hyn ymlaen. Mae llawer o bobl wedi siarad am Aimee, ac mae pob un ohonom wedi cyfarfod â hi, ond cyfarfûm ag Aaron hefyd, a oedd yn 12 oed, ac roedd y ddau ohonynt wedi teithio o Sir Benfro yn fy ardal i. Ac fe wnaethant rannu eu straeon a’u profiadau’n barod iawn ac yn ddewr iawn, rwy’n teimlo, gyda phob un ohonom. Un o’r pethau yr hoffwn ei ychwanegu oedd yr ynysu cymdeithasol roeddent yn sôn wrthyf amdano a’r ffaith, ar ddiwrnod da, na allent ddod o hyd i unman mewn gwirionedd lle y gallent gymdeithasu â phobl eraill yn hawdd, oherwydd problemau mynediad ac oherwydd eu bod yn deall y gallent efallai ymuno â chlwb yr wythnos hon, a methu mynd iddo yr wythnos nesaf. Ni ellir gorbwysleisio’r anghysonderau yn eu bywydau o ddydd i ddydd a’r torri ar eu patrwm yn yr ysgol, yn eu bywydau cymdeithasol, ac yn eu bywyd teuluol eu hunain, ac roeddwn eisiau sôn am hynny.
Fel rhywun sy’n teithio o Sir Benfro i Gaerdydd bob un wythnos fwy neu lai, ac yn ôl adref, rwy’n deall ei bod yn daith hir ac at ei gilydd, bydd yn cymryd dwy awr, ac weithiau bydd yn cymryd llawer mwy o amser, yn dibynnu ar yr adeg o’r dydd. Ond i rywun sy’n dioddef o gyflwr mor boenus ac sy’n gwneud y daith yn weddol aml weithiau, mae’n rhaid bod y boen a’r anghysur yn anodd iawn i’w dioddef. Gwrandewais arnynt, fel y gwnaeth pawb ohonom, ac roeddent yn gofyn am ganolfan drydyddol arbenigol ar gyfer rhewmatoleg bediatrig yn yr ysbyty plant yng Nghaerdydd. O ganlyniad, ac yn y gobaith y gallai hynny ddigwydd, roeddent yn edrych ymlaen at ganolfan loeren neu ganolbwynt lle y gallent gael triniaeth wedyn yn agosach at adref pan fo hynny’n briodol. Ac maent yn gwybod ac yn cydnabod na fyddai hynny ond yn bosibl os oedd yna ganolfan drydyddol arbenigol o’r fath yn agor yn y lle cyntaf.
Mae llawer yma wedi dweud heddiw nad oes gwasanaeth o’r fath ar gael i’r unigolion hyn yng Nghymru, ac rwy’n teimlo o ddifrif fod angen i ni edrych ar ddarparu’r driniaeth honno yma. Wrth gwrs, yn gysylltiedig â hynny, byddai angen timau amlddisgyblaethol arbenigol a fyddai’n cynnwys meddygon, nyrsys, therapyddion galwedigaethol, ffisiotherapyddion ac rwy’n meddwl, unwaith eto, y byddwn yn galw am y gefnogaeth honno. Ni ellir gorbwysleisio, os ydych yn byw gyda chyflwr fel hwn a bod yn rhaid i chi deithio i gael y driniaeth, mae’n effeithio’n ddifrifol iawn ar eich bywyd o ddydd i ddydd, ond ychwanegwch ieuenctid ato, a’r disgwyliad y byddech, fel person ifanc, yn byw eich bywyd, credaf fod angen i bawb ohonom yma wneud popeth yn ein gallu i wella pethau iddynt.