5. 4. Dadl: Bil yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael)

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:44 pm ar 18 Gorffennaf 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Carwyn Jones Carwyn Jones Labour 2:44, 18 Gorffennaf 2017

(Cyfieithwyd)

Na, byddai hynny'n torri ar draws yr hyn yr ydym wedi'i ddweud erioed, sef y dylai'r pwerau ddod i Gymru ac yna dylai pob Llywodraeth gytuno y dylai’r pwerau hynny gael eu rhewi, ond, drwy gydsyniad, hyd nes y caiff y fframweithiau newydd eu datblygu. Yr egwyddor allweddol yma yw caniatâd, nid gorfodi. Felly, 'na' yw'r ateb. Ni fyddai'n ddigonol.

Nid yw'r cyngor gweinidogol ar y cyd, sy’n goruchwylio trafodaethau o'r fath, wedi cyfarfod hyd yn oed ers mis Chwefror oherwydd osgoi atebion gan Weinidogion yn Llundain. Cafodd y pwerau y mae Llywodraeth y DU eu heisiau i gymryd drosodd gymhwysedd deddfwriaethol yn y dyfodol, er eu bod yn anghyfartal ac yn anghywir, o leiaf eu hawgrymu yn natganiadau blaenorol Llywodraeth y DU a'i Phapur Gwyn. Ond, mae'r Bil hefyd yn cynnwys sioc o ran y pwerau Harri’r VIII fel y'u gelwir, y cynigir y dylid eu cymryd gan Weinidogion i gywiro deddfwriaeth bresennol i'w gwneud yn ymarferol yn y cyd-destun newydd.

Yn awr, mae’r pwerau hynny y mae'r Bil yn cynnig y dylid eu breinio i Weinidogion Cymru yn gyfyngedig mewn ffyrdd eithriadol o ddi-fudd. Mae'r pwerau i ddiwygio cyfraith uniongyrchol gymwys neu reoliadau'r UE, ac yn y blaen, sy'n cyfrif am y rhan fwyaf o fframwaith deddfwriaethol yr UE ar gyfer amaethyddiaeth, er enghraifft, yn cael eu cadw yn unig gan Lywodraeth y DU. Gan fod Gweinidogion y DU yn awyddus i gadw eu pwerau eu hunain ochr yn ochr â rhai Gweinidogion Cymru, er mwyn diwygio unrhyw ddeddfwriaeth o fewn cymhwysedd datganoledig, mae hyd yn oed yn ymddangos y bydd Gweinidogion y DU yn gallu diwygio deddfwriaeth o fewn cymhwysedd y Cynulliad Cenedlaethol heb fod yn atebol i’r Cynulliad Cenedlaethol i egluro beth maen nhw'n ei wneud a pham. Unwaith eto, ers cyhoeddi'r Bil hwn cawsom wybod y bydd Gweinidogion y DU yn defnyddio pwerau o'r fath ar ôl ymgynghori—ymgynghori—â Llywodraeth Cymru a'r Cynulliad Cenedlaethol. Ond does dim byd yn y Bil hynod gymhleth hwn i ddweud hynny, a byddai hyd yn oed hynny'n annigonol. Ac os yw hynny'n wir, ni allaf weld pam y byddai'n fwy anodd, yn achos rheoliadau'r UE sydd angen yr un ateb ar draws y DU, i Lywodraeth y DU a'r gweinyddiaethau datganoledig gytuno ar y ffordd fwyaf priodol ymlaen, ac yna bob un yn ymgynghori'n briodol â'u deddfwrfeydd eu hunain. Yn sicr, dyna'r ymateb a’r dull gweithredu democrataidd.

Llywydd, rydym wedi mynegi’n glir iawn ein bod yn deall ac yn cefnogi'r syniad o Fil i ddarparu eglurder a sicrwydd i ddinasyddion a busnesau wrth i Brexit ddod i rym. Rydym yn derbyn, hefyd, y bydd angen gwneud rhai newidiadau fel bod y gyfraith bresennol yn ymarferol yn y cyd-destun newydd o’r DU y tu allan i’r UE. Rydym yn barod i chwarae ein rhan yn hynny. Roedd ein papur 'Brexit a Datganoli' yn cyflwyno dull clir ac ymarferol i'r cwestiwn o sut i sicrhau chwarae teg ar draws y DU o ran polisïau lle mae fframweithiau rheoleiddio'r UE ar hyn o bryd. Mae'r dull wedi derbyn cefnogaeth eang yn y Cynulliad hwn, gan sylwebyddion academaidd yn ogystal â chydweithwyr yn yr Alban. Ond, mae ymateb Llywodraeth y DU wedi bod yn gymysgedd o addewidion, ymddygiad nawddoglyd a diffyg parch. Mae arnom angen gwell na hynny.

Rydym yn dal heb gael gwybod a yw Llywodraeth y DU yn ystyried y dull yr ydym wedi ei gynnig yn un ymarferol, ac os na, pam ddim. Pam eu bod wedi dod i'r casgliad heb hyd yn oed geisio symud ymlaen trwy gytundeb mai dyna y maent am ei wneud? O ran y broses, nid yw’r Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau’r UE), a ddylai fod wedi cael rhan hanfodol yn hyn i gyd wedi cyfarfod ers mis Chwefror ac, o ganlyniad, nid yw goruchwylio datblygiad y Bil. Ar ben hynny, mae'r Bil wedi cael ei ddatblygu heb unrhyw ymgynghori priodol â Llywodraeth Cymru. A gaf i ddweud, nid oedd Llywodraeth Cymru yn rhan o ddrafftio'r Bil? Mae hynny'n gwbl anghywir. Nid ydym wedi cael ymgynghoriad priodol naill ai ar lefel wleidyddol neu swyddogol, a dim ond yn ddiweddar iawn y cafodd darpariaethau drafft eu rhannu â'n swyddogion ar y sail na fyddai dim yn newid. 'Dyma’r hyn yr ydych yn ei gael a, gyda llaw, ni fydd dim yn newid o ganlyniad'. Mae'n hynod bwysig bod hynny'n cael ei ddeall. Nid yw Llywodraeth Cymru a Llywodraeth yr Alban, fel y dywedais yn gynharach, wedi bod yn rhan o ddrafftio'r Bil. Nid wyf yn credu bod yr Ysgrifennydd Gwladol yn ceisio bod yn fwriadol gamarweiniol, ond mae'n dangos cymaint o draed moch yw’r cyfathrebu mewnol o fewn Llywodraeth y DU.

O ran sylwedd, fel yr eglurais, mae'r Bil yn annerbyniol ar ei ffurf bresennol yn y ffordd y mae'n ymdrin â datganoli. Pan ysgrifennais at y Prif Weinidog ar 12 Mehefin—ac nid wyf wedi cael ateb gan y Prif Weinidog i’r llythyr hwnnw—fe’i hanogais i beidio â dechrau brwydr â'r gweinyddiaethau datganoledig nad oedd ei hangen arni ar adeg pan, fel DU, yr oeddem yn wynebu heriau nas gwelwyd o'r blaen. Dim ymateb. Cafwyd ymateb gan yr Ysgrifennydd Gwladol, ond ni chafodd y llythyr, â phob parch, ei anfon at yr Ysgrifennydd Gwladol; cafodd ei anfon at y Prif Weinidog ac ni ddaeth ateb.

Yn awr, gadewch i mi fod yn glir: byddwn yn mynd ati i frwydro i’r eithaf er mwyn atal rhannau annerbyniol o’r Bil hwn rhag bod yn gyfraith. Ni fyddwn yn argymell i'r Cynulliad Cenedlaethol hwn ei fod yn darparu cydsyniad deddfwriaethol i Fil sy'n tanseilio ein pwerau ein hunain yn sylfaenol. Byddwn yn gweithio ar draws y Cynulliad ac â'r gweinyddiaethau datganoledig eraill i amddiffyn ein setliad datganoli. Ac, i'r perwyl hwn, rydym yn parhau i wneud gwaith dwys ar Fil parhad posibl, y byddwn yn ei gyflwyno os nad yw Llywodraeth y DU yn newid y Bil ymadael mewn modd sy’n mynd i'r afael â'n pryderon. Nid yw hyn yn ymwneud â cheisio atal, tanseilio neu gymhlethu Brexit. Mae'n ymwneud â gwrthsefyll ymgais i ail-ganoli pŵer i San Steffan a Whitehall a throi'r cloc yn ôl i'r 1980au. Felly, gofynnaf i'r Cynulliad cyfan ein cefnogi ni yn y frwydr hon i amddiffyn datganoli a hawl y sefydliad hwn a'i holl Aelodau i benderfynu polisïau priodol ar gyfer pobl Cymru ac, felly, gofynnaf i chi gefnogi'r cynnig hwn.