Part of the debate – Senedd Cymru am 4:20 pm ar 19 Medi 2017.
Yn gyntaf, rydym wedi cyflwyno'r holl welliannau gyda'r amcan o’u derbyn i gyd. Credwn eu bod yn ymdrin â'r materion sy'n effeithio ar ddatganoli yn benodol ac y byddent yn dileu'r rhwystrau o ran datganoli y mae'r Bil yn eu cynnwys ar hyn o bryd.
Gofynnodd y cwestiwn: a yw cefnogaeth i'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol yn dibynnu ar fecanwaith? Ar hyn o bryd, byddwn i’n dweud 'nag ydyw'. Rwy'n credu y gallai derbyn y gwelliannau olygu digon o gynnydd, ond nid oes amheuaeth bod mabwysiadu mecanwaith ar fin digwydd. Mae ei angen. Pe derbynnir yr egwyddor ei bod yn fater i'r Llywodraethau gytuno ar ffordd gyffredin ymlaen, mae'n rhaid ei bod hefyd yn wir y derbynnir bod yn rhaid creu mecanwaith er mwyn i hynny ddigwydd, ac mae hynny'n golygu creu cyngor o Weinidogion y DU.
Yr anhawster, yn fy marn i, yw bod llawer yn y Llywodraeth yn Llundain ar hyn o bryd sydd o'r farn y byddai hynny'n rhoi Llywodraeth y DU ar lefel o gydraddoldeb nad ydyn nhw’n dymuno ei gweld. Nid ydyn nhw’n ystyried eu bod yn gydradd â'r Llywodraethau datganoledig, hyd yn oed mewn meysydd datganoledig, ac maen nhw’n ei chael yn anodd derbyn hynny. Ond, rydym ni’n byw mewn cyfnod pan fo angen atebion newydd a dulliau newydd arnom.
Wrth sôn am feysydd datganoledig, y realiti yw ein bod yn llywodraethau cyfartal mewn gwirionedd. Ni fyddem byth yn derbyn sefyllfa lle byddai gan Lywodraeth y DU, er y gallan nhw wneud hynny’n gyfreithlon, ryw fath o hawl i ymyrryd neu newid cyfraith Cymru a pholisi Cymru. Nid dyna swyddogaeth Llywodraeth y DU mewn meysydd datganoledig ac mae pobl Cymru wedi penderfynu ar ddau achlysur nad honno yw eu swyddogaeth chwaith.
Ond rwy'n credu bod sefydlu mecanwaith yn ganlyniad naturiol i dderbyn y gwelliannau. A gellir gwneud hyn yn gyflym. Mae'r strwythur ar gael eisoes. Ni fyddai'n cymryd llawer o amser i newid y Cyd-bwyllgor Gweinidogion yn gyngor priodol o Weinidogion. Gellid gwneud hyn i gyd yn eithaf hawdd cyn i'r DU adael yr UE yn y diwedd, ni waeth pryd fyddai hynny.
Tasg gyntaf y cyngor Gweinidogion fyddai cytuno ar beth i’w rewi, ar y cyd; mae synnwyr yn hynny o beth wrth ystyried ffermio a physgodfeydd. Yr ail dasg fyddai ystyried sut i ddatblygu system o reolau cymorth gwladwriaethol o fewn y DU sy'n effeithio ar y DU a chael dyfarnwr annibynnol i oruchwylio’r rheolau hynny. Mae hynny, byddwn i’n dadlau, yn eithaf hawdd: rydych chi’n dweud mai’r Goruchaf Lys ydyw. Mae'r Goruchaf Lys yn gweithredu fel dyfarnwr y farchnad sengl, yn yr un modd ag y mae Llys Cyfiawnder Ewrop yn gwneud hynny ym marchnad sengl Ewrop, fel y mae Goruchaf Lys yr Unol Daleithiau yn gwneud hynny gyda masnach ryng-daleithiol yn yr Unol Daleithiau. Nid yw’n anodd gwneud hynny.
Mae’r cwestiwn ynghylch rheolau cymorth gwladwriaethol yn anoddach. Mae gwahanol safbwyntiau ynghylch a ddylai fod unrhyw reolau o gwbl ymysg rhai o'r gweinyddiaethau—neu un o'r gweinyddiaethau blaenorol, beth bynnag—yn y DU. Ond dyna'r fforwm lle dylid penderfynu ar y pethau hyn. Rwy’n derbyn y gwelliannau, ond yn fy marn i, mae'n arwain yn naturiol at ffordd well o lawer o gydweithio i ddatblygu fframweithiau cyffredin yn y DU ac o gael y sicrwydd hwnnw yr ydym yn derbyn y mae busnesau ei eisiau.