Diolch, Llywydd. Nid wyf yn ofni newid ac i fod yn deg, nid wyf yn credu bod yr holl bobl a gymerodd ran yn y ddadl hon, yn ddieithriad, yn arbennig o ofnus o newid. Rwy’n credu bod pawb wedi cydnabod y ffaith fod angen i’r CICau newid mewn rhyw ffordd neu’i gilydd. Fodd bynnag, Ysgrifennydd y Cabinet, nid yw eich ystrydebau sydd wedi’u modiwleiddio’n ofalus yn tawelu fy meddwl, oherwydd, gadewch i ni fod yn glir iawn, mae’r ddogfennaeth ‘addas i’r dyfodol’ wedi cael ei gwthio drwodd ar ruthr. Rwy’n credu bod Rhun ap Iorwerth wedi defnyddio ffordd wych o sôn amdani fel ‘sgrialfa’, rwy’n credu. Ac yn sicr, mae wedi cael ei sgrialu.

Gadewch i ni ddechrau yn y dechrau’n deg. Ddoe, cawsom gyfarfod yma i siarad am yr adroddiad interim ar yr adolygiad seneddol, a siaradodd pawb ohonom ynglŷn â’r modd y mae un o’r themâu allweddol y maent yn eu cyflwyno, sef ymgysylltiad y dinesydd, yn ymwneud â gwneud i bob un ohonom gamu ymlaen a chymryd perchnogaeth ar ein hiechyd, rhoi’r gorau i greu cymaint o alwadau ar y gwasanaeth iechyd, derbyn ein cyfrifoldebau a siapio a dylanwadu ar yr ateb i’r problemau sydd gennym ar hyn o bryd, a dod yn rhan o’r ateb hwnnw. Ac eto, y papur ‘addas i’r dyfodol’ hwn a gyflwynwyd gennych tra’n bod yn dal i wneud yr adroddiad interim a’r adroddiad llawn ar yr adolygiad seneddol—felly, i mi, dyna’r gwrthddywediad cyntaf. Pam gwneud hyn yn awr? Pam na allwn aros tan yr adroddiad terfynol, am ei fod mor annatod i’r ffordd y symudwn ymlaen gyda’n GIG? Felly, mae gennym yr adolygiad seneddol, mae gennym yr ymgynghoriad hwn yn dod allan, rydym yn sôn am y dinesydd yn ganolog iddo, ac eto mae’r papur ‘addas i’r dyfodol’ hwn yn camu’n ôl rywfaint.

Rwy’n derbyn bod angen i’r CICau newid. Rwy’n derbyn y dylai fod ganddynt gylch gwaith ehangach a gwell. Rwy’n derbyn y dylai fod ganddynt adnoddau gwell, ac nid adnoddau gwell yn unig, gan fod y rhan fwyaf o’r bobl ar y cynghorau iechyd cymuned yn wirfoddolwyr lleol angerddol, sy’n malio, ac rwy’n meddwl bod Mohammad Asghar wedi gwneud pwynt da iawn pan soniodd yn faith am yr ardal leol, oherwydd gyda’r ewyllys gorau yn y byd nid yw AGIC wedi eu lleoli, wyddoch chi, yn fy rhan fach i o Sir Benfro, fy rhan fach i o Sir Gaerfyrddin, eich rhan fach chi o Ynys Môn. Maent yn gorff canolog. Rydym yn awyddus i gael pobl leol sy’n gallu dwyn ein byrddau iechyd lleol i gyfrif, ac nid eu dwyn i gyfrif yn unig, ond dylanwadu arnynt, eu helpu i newid, gwneud awgrymiadau—cyflwynodd Nick Ramsay sylwadau ynglŷn â sut y cafodd problemau gyda chyflenwadau dillad gwely eu datrys yn sgil ymwneud y cyngor iechyd cymuned. Felly, dyma ni, yn dweud ein bod am gael y claf, y dinesydd, llais pobl wedi’i integreiddio go iawn, ac eto rydych yn cau’r drws hwnnw. Felly, dyna fy nghwyn gyntaf.

Fy ail gŵyn, fodd bynnag, yn fwy hyd yn oed, yw bod y Llywodraeth hon yn gwneud digon o ymgynghoriadau bob blwyddyn, felly dylech fod yn wirioneddol dda am eu gwneud bellach. Rwtsh llwyr yw’r ymgynghoriad hwn. Mae’n rhy gyflym, mae wedi cael ei adael tan y funud olaf, ni cheir yr holl leoedd, y cyfarfodydd na’r grwpiau ffocws a addawyd a’r cyfan arall. Rydych yn dweud yn falch iawn eich bod wedi cael 700 o ymatebion, ond mewn gwirionedd, y bobl gyffredin, y bobl y mae Eluned Morgan yn dweud nad ydynt yn gwybod unrhyw beth am gynghorau iechyd cymuned, ble mae eu llais hwy yn hyn? Pam na ofynnwyd iddynt hwy yn ei gylch? Mae hyn yn wirioneddol bwysig. Dywedodd Mark Isherwood yn glir iawn fod y cynghorau iechyd cymuned yn dweud y byddent yn hoffi ychydig mwy o amser.

Nid oes neb yma’n ofni newid. Gadewch i ni gael rhywfaint o newid, ond gadewch iddo fod yn newid cywir, ac yn anad dim, gadewch i ni wynebu’r gwir. Gweinidog—Ysgrifennydd y Cabinet, maddeuwch i mi. Rydych yn siarad digon, mae’n rhaid i chi weithredu. Ymgysylltwch â phobl Cymru a’u gwneud yn ganolog i hyn. Nid yw’r cyngor iechyd cymuned yn perthyn i chi. Nid yw’n perthyn i’r bwrdd iechyd. Mae’n perthyn i bobl yr ardal y mae’n ei chynrychioli. Dyna yw eu hunig lais da sy’n perthyn iddynt hwy go iawn. Ar hyn o bryd, mae cyfle iddo fod yn uchel, yn gryf ac yn rymus, ac os nad ydych yn ddigon dewr ac nad ydych yn ei gefnogi mewn gwirionedd, rydych yn mynd i’w wneud yn llais bach gwan a’r bobl fydd yn dioddef—y bobl y mae pawb ohonom i fod i’w cynrychioli.