Diolch, Llywydd. Rwy'n falch iawn o fod yn agor y ddadl hon heddiw i ganolbwyntio ar sut a pham y dylem ni fod yn gwneud data yn fwy agored a hygyrch. Dechreuaf drwy egluro mai yr hyn yr wyf yn sôn amdano yma yw data sy'n ymwneud â materion nad ydynt yn bersonol nac yn sensitif.

Mae ein hymwneud â menter y Bartneriaeth Llywodraeth Agored yn dangos ein bod wedi ymrwymo i fod yn Llywodraeth fwy agored, atebol a chyfrifol i ddinasyddion. Fel gyda meysydd eraill o'r DU, mae data agored yn chwarae rhan allweddol yng ngallu ein Llywodraeth i fod yn Llywodraeth fwy agored ac ymatebol.

Mae pob un ohonom yn gwybod bod data yn adnodd hynod werthfawr yn y byd sydd ohoni, ac, o’i wneud yn haws cael gafael arno, gall gynnig nifer o fanteision a chyfleoedd i’r ddwy Lywodraeth ac i'n dinasyddion. Mae'n dod yn rhan hollbwysig o'r seilwaith cenedlaethol, ac mae manteision ecosystem data agored, gadarn, yn cynnwys bod yn agored, yn dryloyw ac yn atebol, gan ei fod yn rhoi gwell dealltwriaeth o sut y mae Llywodraeth Cymru a gwasanaethau cyhoeddus yn perfformio, a sut y mae eu cyllidebau yn cael eu defnyddio. Gall alluogi gwell cynllunio a thargedu gwasanaethau, sydd yn ei dro yn arwain at fwy o effeithlonrwydd, effeithiolrwydd ac arbedion. Gall ysgogi arloesedd a thwf economaidd wrth i’r ffyrdd y caiff ei ddefnyddio ddatblygu, a gwella bywydau bob dydd pobl, ac o ganlyniad, eu gallu economaidd i ymuno yn ein cymdeithas. Mae'n fodd o ymrymuso’r cyhoedd ymhellach a rhoi mwy o gyfleoedd iddynt gymryd rhan. Mae'n helpu pobl i fod â’r wybodaeth angenrheidiol i wneud penderfyniadau ac yn eu galluogi i gymryd rhan lawer mwy gweithredol yn ein cymdeithas. Gall hefyd leihau baich ceisiadau rhyddid gwybodaeth ar y Llywodraeth, a helpu i leihau'r data a'r gofynion adrodd yr ydym ni wedi'u gosod ar awdurdodau cyhoeddus trwy sicrhau bod yr wybodaeth ar gael yn gyhoeddus ac yn rhwydd i'n holl ddinasyddion.

Rydym ni wedi gwneud cynnydd da hyd yn hyn. Gwnaethom gyhoeddi ein cynllun data agored cyntaf erioed ym mis Mawrth 2016, ac rydym ni’n gwella ein llwyfannau data agored ystadegol a gofodol, StatsCymru a Lle. Yn wir, gwnaeth ein hadroddiad ar les Cymru, a gyhoeddwyd ddoe, ddefnydd uniongyrchol o ddata agored StatsCymru, gan arwain at effeithlonrwydd sylweddol o ran datblygiad a chynnal a chadw'r safle hwnnw yn y dyfodol. Ac yn fwy diweddar, rydym ni wedi bod yn canolbwyntio ar gyhoeddi gwybodaeth reoli yn agored.

Fodd bynnag, er ein bod wedi gwneud cynnydd da, mae mwy y gellir ei wneud o hyd, nid yn unig wrth wneud data Llywodraeth Cymru yn fwy agored, ond wrth annog eraill i wneud eu data yn fwy agored hefyd. Er enghraifft, mae mwy i ni ei wneud wrth wneud gwybodaeth reoli yn fwy agored. Un maes yr ydym yn ei archwilio ar hyn o bryd yw cyhoeddi data gweithlu'r sector cyhoeddus yn agored o ran faint o bobl sy'n cael eu cyflogi, ar ba lefel ac yn y blaen. Rydym ni hefyd yn parhau i weithredu ein hymrwymiadau yn y cynllun data agored.

Un ffactor allweddol wrth wireddu buddion cysylltiedig yr holl ddata hwn yw sicrhau bod ein data mewn gwirionedd yn cael ei ddefnyddio a'i ailddefnyddio’n gyson, a dyna pam ei bod yn bwysig i ni ddarganfod ffyrdd y gallwn ni annog arloesi o ran ei ddefnyddio. Rydym ni’n dechrau ailddefnyddio peth o’n data. Yn fwy diweddar, defnyddiodd Swyddfa Archwilio Cymru ein data agored mewn prosiect i roi gwybodaeth i'w harchwilwyr, er enghraifft. Fe hoffem ni yn fawr iawn weld mwy o hyn ac fe hoffem ni annog y rhai hynny sydd â'r gallu a'r sgiliau i ddefnyddio ein setiau data agored yn llawn.

Fe hoffwn i roi enghraifft i Aelodau o'r hyn yr wyf yn ei olygu gan hyn. Rydym ni, er enghraifft, yn cyhoeddi sgoriau hylendid bwyd ar gyfer yr holl fwytai mewn ardal benodol. Ar hyn o bryd, fe allech chi grwydro o gwmpas ac efallai y gwelwch chi’r sgoriau hylendid bwyd hynny a ddefnyddiwyd wedi’u harddangos ar y drysau neu mewn man amlwg yn y bwytai. Ond os oeddech chi’n ddieithr i'r ardal, efallai na fyddwch chi eisiau crwydro’r holl strydoedd yn chwilio am wahanol sgoriau hylendid. Oherwydd ein bod yn cyhoeddi'r wybodaeth mewn diwyg agored a hygyrch, os edrychwch am 'apiau sgôr hylendid bwyd' mewn siop app, fe allwch chi ddod o hyd i lawer o apiau erbyn hyn—mae rhestr eithaf hir ohonynt—a fydd yn dweud wrthych chi ble mae'r bwytai sydd â’r sgorau hylendid bwyd uchaf ac isaf yn yr ardal yr ydych chi'n sefyll ynddi. Ac mae hynny'n ddefnydd—defnydd masnachol, arloesol—sy'n ddefnyddiol i'r dinesydd, o ddata agored a gyhoeddir gan y Llywodraeth. Mae’n ddefnydd da iawn o'n data sy'n ddefnyddiol i ddinasyddion. Nid yw o fudd penodol i ni, ond mae'n dangos sut y gallwch chi ysgogi gwelliant mewn gwasanaethau dinasyddion trwy rywbeth mor syml â bod rhywun yn ei ad-drefnu. Nawr, byddai'r data hwnnw wedi bod ar gael o'r blaen, ond byddai wedi bod yn orchwyl anodd iawn i rywun alinio'r cyfan, ond gallwch weld bod nifer o bobl eisoes wedi nodi hynny. Felly, dyna'r math o beth yr ydym ni’n ceisio ei annog. Rydym ni’n awyddus iawn i weld mwy o hyn, ac rydym ni eisiau annog y rhai hynny sydd â'r gallu a'r sgiliau i ddefnyddio ein setiau data agored yn llawn i wneud defnydd llawn ohonynt.

Rydym ni’n awyddus iawn ein bod ni'n gweithio gydag eraill i drefnu digwyddiadau i herio data agored, gan ddod â phobl o gefndiroedd amrywiol at ei gilydd, i dynnu eu sylw at ba mor llwyddiannus y gallan nhw fod mewn gwirionedd wrth fynd ati i ddefnyddio ein setiau data i ddatblygu'r math hwn o wasanaeth i ddinasyddion.

Rydym ni hefyd yn datblygu enghreifftiau eraill o sut y gall data agored yng Nghymru gael effaith gadarnhaol a sut y bydd yn helpu i argyhoeddi eraill o'r manteision o wneud data yn fwy agored a hygyrch. Felly, ynghyd â chyflwyno canllawiau ac addasu ein prosesau ar gyfer caffael nwyddau a gwasanaethau, fe ddylem ni gael effaith wirioneddol ar yr agenda data agored yng Nghymru trwy gyhoeddi'r holl wybodaeth honno.

Felly, byddaf i’n cefnogi'r gwelliant cyntaf. Rydym ni wedi ymrwymo i leihau'r baich sy'n gysylltiedig â chasglu data a, pan fo hynny’n bosibl, yn cefnogi hyn trwy annog mwy o gyhoeddi data agored. Rydym ni’n awyddus iawn i wella’r broses o rannu data yng Nghymru, ac rydym ni’n ystyried y ffordd orau o ddefnyddio'r darpariaethau rhannu data sydd yn Neddf yr Economi Ddigidol 2017.  Byddwn ni hefyd yn cefnogi'r ail welliant. Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod pwysigrwydd sicrhau bod y data a gasglwn yn bodloni anghenion ein defnyddwyr. Rydym ni eisoes yn adolygu ein casgliadau data ystadegol yn rheolaidd, gan ymgynghori ag ystod lawn o randdeiliaid. Dylem ni hefyd sicrhau bod yr wybodaeth a gawn ni gan awdurdodau cyhoeddus at ddibenion eraill yn gymesur ac yn cael ei gadw i’r lefel isaf posibl.

Yn anffodus, ni fyddwn yn cefnogi'r trydydd gwelliant. Er ein bod yn ceisio annog awdurdodau lleol i gynyddu faint o ddata maen nhw’n ei gyhoeddi yn agored, mae angen i ni gadw mewn cof y goblygiadau y byddai hyn yn eu rhoi arnynt o ran adnoddau. Rydym ni, fodd bynnag, yn gweithio'n galed iawn gydag awdurdodau lleol i benderfynu pa ddata y dylid ei gyhoeddi yn agored, gan gynnwys ystyried, er enghraifft, pa mor ymarferol yw cyhoeddi gwariant sy’n fwy na throthwy isaf.

Byddwn ni hefyd yn cefnogi'r pedwerydd gwelliant. Rydym ni’n cytuno mewn egwyddor y dylem ni geisio gallu cymharu ein perfformiad â gweddill y DU ac, yn wir, â gwledydd eraill hefyd. Fodd bynnag, nid yw hyn bob amser yn bosibl ar hyn o bryd oherwydd gwahaniaethau polisi. Ac, yn gyntaf ac yn bennaf, mae'n rhaid i ni roi blaenoriaeth i fonitro data sy'n berthnasol i gyd-destun polisi Cymru.

Felly, Llywydd, rwy'n edrych ymlaen yn fawr at groesawu cefnogaeth yr Aelodau i egwyddorion data agored yn ystod y ddadl hon, ac at weithredu hynny ym mhob rhan o fywyd cyhoeddus Cymru, ac rwy’n edrych ymlaen hefyd at wrando ar eich barn ar sut y gallwn ni annog a hybu yr agenda ddata agored i wella darpariaeth ein gwasanaethau cyhoeddus ac, wrth gwrs, yn y pen draw, bywydau ein dinasyddion. Diolch.