Part of the debate – Senedd Cymru am 6:08 pm ar 26 Medi 2017.
Diolch, Llywydd. Rydw i yn cynnig gwelliant 4. Mi fyddaf i’n defnyddio fy nghyfraniad i i’r ddadl yma heddiw er mwyn trafod pam mae casglu data perfformiad a’i gyhoeddi mewn modd sy’n galluogi cymariaethau â gwledydd eraill ym Mhrydain yn bwysig. Nid yn unig er mwyn ein galluogi ni, fel gwrthbleidiau, i allu dal y Llywodraeth i gyfrif, ond mae o hefyd yn hanfodol bwysig er mwyn i Lywodraeth Cymru ddysgu a rhannu unrhyw arfer dda sydd yn bodoli yng ngwledydd eraill Prydain, a hynny er mwyn sicrhau’r gwasanaethau gorau posib i bobl Cymru.
Mi fyddaf i hefyd yn amlygu pam mae mynediad i ddata yn hanfodol bwysig yn y maes economaidd er mwyn sicrhau bod polisi’n cael ei ddatblygu ar sail y wybodaeth orau posib. Ym maes iechyd, mae prinder a safon y data sydd ar gael yn gwneud cynllunio gwasanaethau, gwerthuso mentrau a pholisïau penodol a chreu darlun llawn o berfformiad y gwasanaethau ym maes iechyd yn gynyddol anodd. Mae diffyg data a thryloywder yn y gwasanaeth iechyd yn destun pryder, gan rwystro’n gallu ni fel Aelodau’r gwrthbleidiau i graffu ar y Llywodraeth a datblygu polisïau amgen, gwell.
Yn anffodus, dros y blynyddoedd diwethaf, er gwaethaf argymhellion y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad Economaidd a Datblygiad ac adroddiadau gan y Nuffield Trust, mae llai a llai o ddata ar gael er mwyn gwneud y gymhariaeth rhwng Cymru a gwledydd eraill y Deyrnas Unedig. Er enghraifft, mae newidiadau i dargedau’r gwasanaeth ambiwlans a’r ffordd mae data’n cael ei gasglu yn golygu nad ydy hi bellach yn bosib cymharu lle rydym ni arni yng Nghymru. Nid yw hon yn ddadl dros gwtogi ar ryddid Llywodraethau i ddilyn llwybrau a pholisïau gwahanol. Mae yna ffordd o’i chwmpas hi. Fodd bynnag, mae’n iawn inni fynnu bod angen casglu data er mwyn cymharu effaith gwahanol bolisïau, yn enwedig pan fod y polisïau hynny’n datblygu ar hyd llwybrau gwahanol. Rydym ni angen Llywodraeth sy’n gweld bod gwybodaeth o fath penodol i ateb gofynion penodol o werth iddi lunio polisïau, ac mae hyn yn wir ar gyfer pob maes o lywodraethiant.
Ar hyn o bryd mae diffyg gwybodaeth economaidd sy’n benodol i Gymru, ac mae hyn yn ei gwneud hi’n anodd i lunwyr polisi ffurfio strategaeth sydd wedi ei theilwra i ofynion penodol yr economi Gymreig. Mae ffigurau Government Expenditure and Revenue Scotland yn cael eu cyhoeddi bob blwyddyn gan Lywodraeth yr Alban, sef data sy’n darparu dadansoddiad manwl o gyfrifon y sector gyhoeddus. Ym mis Ebrill y flwyddyn diwethaf, fe gyhoeddwyd fersiwn Cymreig gan Ganolfan Llywodraethiant Cymru, a tra’r oeddwn i’n falch o weld Prifysgol Caerdydd yn cyhoeddi dadansoddiad manwl o gyflwr yr economi Gymreig, mae’n hanfodol nad rhywbeth unigryw oedd hyn a bod y Llywodraeth yn comisiynu gwaith o’r fath ar sail blynyddol a swyddogol. Mi ddylai hyn gynnwys tabl mewnbwn/allbwn manwl a set lawn o gyfrifon sector gyhoeddus, yn debyg i’r cyhoeddiad Albanaidd, achos mi fyddai hynny yn arwain at bolisïau gwell a fyddai, yn eu tro, yn rhoi hwb i dwf, i gynhyrchiant—. Cyn imi gario ymlaen, mi gymeraf i ymyriad.