Buaswn yn cytuno’n llwyr na fyddai’r cyhoedd yng Nghymru yn disgwyl llai gennym, a bydd hynny’n sicr yn digwydd. Hoffwn fynd i’r afael â nifer o bwyntiau a gododd Vikki Howells, Dawn Bowden a David Melding, a Jeremy Miles hefyd. Cododd Vikki Howells a Dawn Bowden y pwynt pwysig fod yn rhaid i’r metro fod yn seilwaith, yn wasanaeth cyhoeddus, sy’n lledaenu cyfleoedd ar gyfer creu cyfoeth ar draws yr holl gymunedau. Mae’n wasanaeth amlfoddol, a bydd yn cynnwys mwy na gwasanaethau rheilffordd yn unig. Lle nad yw gwasanaethau rheilffordd yn gallu cyrraedd, rydym yn disgwyl y bydd gwasanaethau bws newydd yn gallu cludo teithwyr at wasanaethau ac oddi wrthynt ac i fannau gwaith ac ohonynt. Ymhellach, trwy ddiwygio gwasanaethau bws lleol, buasem yn anelu i wella darpariaeth ac atebolrwydd rheolwyr gwasanaethau bws i’r cymunedau y maent yn eu gwasanaethu.

Cododd David Melding y pwynt fod llawer o’n rheilffyrdd ledled Cymru, ac yn wir y DU, wedi’u cynllunio ar gyfer cludo nwyddau, yn enwedig symud nwyddau diwydiannol i borthladdoedd, ac arfau i ac o ffatrïoedd yn ystod rhyfeloedd hefyd. Mae gennym raglen gyswllt barhaus â busnesau, megis Tesco ac Aldi, yn ogystal â gweithredwyr cludo nwyddau, i drafod y cyfleoedd newid moddol a sut y gallwn helpu, gan gynnwys y potensial ar gyfer cymhorthdal cyhoeddus.

Fodd bynnag, ceir heriau mawr wrth geisio perswadio’r farchnad i newid i ddefnyddio’r rheilffyrdd yn gyffredinol, ac yn benodol yng Nghymru, oherwydd y diffyg cymharol o fàs critigol, hyd yn oed yn ne-ddwyrain Cymru. Wedi dweud hynny, mae darparu ar gyfer anghenion cludo nwyddau presennol a thwf mewn cludo nwyddau yn y dyfodol yn rhan annatod o’r broses gaffael ar gyfer y fasnachfraint nesaf, gan gynnwys metro.

Gwnaeth Jeremy Miles a Hefin David gyfraniadau pwysig a chynnig dadansoddiad teg, cywir, a gwrthrychol o’r rhwystredigaethau a wynebwyd gennym yn ystod y misoedd diwethaf, gan nodi’r angen hefyd inni gael y pwerau y buom yn pwyso amdanynt ac y byddwn yn parhau i bwyso amdanynt. Os byddwn yn llwyddiannus, yn enwedig parthed diddymu adran 25 o’r Ddeddf Rheilffyrdd, fel sydd wedi digwydd yn yr Alban, buasem yn cymryd camau i sicrhau bod masnachfreintiau yn y dyfodol yn cael eu datblygu ar fodel dielw. Er fy mod yn cydnabod y rhwystrau a’r risgiau y mae angen eu goresgyn i gyflawni fy uchelgeisiau, mae’n bwysig gwerthuso’r manteision y gall integreiddio cledrau craidd y Cymoedd yn fertigol eu darparu. Mae’n cynnig ystod o gyfleoedd hirdymor i ni ddatblygu rheilffordd sy’n diwallu anghenion teithwyr ac yn darparu cysylltiadau pwysig rhwng cymunedau a chysylltedd â chyfleoedd cyflogaeth.

Felly, wrth ystyried y gwaith caled a wnaed hyd yn hyn, mae mwy o waith i’w gyflawni os ydym am wireddu ein huchelgais arwrol. Hwn yw’r ymarfer caffael mwyaf y mae Llywodraeth Cymru wedi’i gynnal, ac rwy’n ymwybodol o’r heriau y mae’n eu creu, gan gynnwys y trafodaethau cymhleth sy’n parhau, ond rwy’n gobeithio y gallaf ddibynnu ar eich cefnogaeth barhaus i gyflwyno system drafnidiaeth lawer gwell a fydd o fudd i bob dinesydd yng Nghymru.