Rydw i’n ddiolchgar, Llywydd, am y cyfle i gyflwyno’r drafodaeth yma a’r drafodaeth ar y Papur Gwyn, a sut rydym ni’n symud ymlaen gyda pholisi iaith. Rydw i’n hynod o ddiolchgar i bob un—pob un—sydd wedi cymryd rhan yn y drafodaeth yma. Roeddwn i’n falch iawn o glywed sylwadau Suzy Davies, Neil Hamilton, hyd yn oed Adam Price, ac rydw i’n falch hefyd ein bod ni’n dal i allu cael y fath yma o drafodaeth amboutu dyfodol yr iaith Gymraeg.

Roeddwn i’n hynod o falch o glywed Jeremy Miles yn dyfynnu Jim Griffiths. Fe yw un o arweinyddion Llafur Cymru, a rhywun sy’n adlewyrchu’r fath o Gymreictod rydw i’n credu bod Cymru eisiau ei weld, nid jest gan y Llywodraeth ond gennym ni i gyd. Ond a gaf i ddweud cwpl o bethau wrth ymateb i’r drafodaeth? Rydw i’n clywed y cyhuddiadau yma ein bod ni yn gwanhau ein hawliau ni fel Cymry. Nid ydym ni’n gwanhau unrhyw hawliau sy’n bodoli heddiw. ‘In fact’, beth rydym ni’n ei wneud yw mynd yn bellach i ymestyn y math o hawliau sydd gyda ni, ymestyn yr hawliau rydym ni’n gallu eu gweithredu, a beth rydym ni’n mynd i’w sicrhau yw ein bod ni’n gallu gweithredu'r hawliau yma. Nid oes gen i amynedd o gwbl gyda hawliau sy’n byw—a dim ond yn byw—ar bapur. Beth rydw i eisiau eu gweld yw hawliau sy’n gallu cael eu gweithredu gan Gymry Cymraeg bob dydd, lle bynnag maen nhw yn y wlad yma, ond nid yw hynny’n digwydd ar hyn o bryd. Nid yw’n digwydd ar hyn o bryd, a dyna pam mae’n rhaid i ni weld bod yna newid, nid i wanhau—.