Part of the debate – Senedd Cymru am 2:35 pm ar 10 Hydref 2017.
A gawn ni ddatganiad o fewn amser y Llywodraeth ar ddilysrwydd yr ymyriad diweddar gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru yn y drafodaeth ynglŷn â Phapur Gwyn y Llywodraeth ar yr iaith Gymraeg? Mae’r ombwdsmon wedi cyhoeddi ei ymateb ei hun i’r Papur Gwyn—yr unig un sy’n ymddangos ar eu gwefan nhw—sydd yn gwneud yr achos dros symud swyddogaethau cwynion o’r comisiynydd i’w swyddfa fe. Mae nifer ohonom yn anghytuno’n chwyrn â’r awgrym hwnnw a chefais i, a phobl eraill, ein hunain yn y sefyllfa ryfedd o ddadlau yr wythnos diwethaf ar y cyfryngau cymdeithasol gyda’r ombwdsman ynglŷn â mater o bolisi.
A fyddai’r rheolydd busnes yn cytuno nad lle’r ombwdsman, sydd i fod yn wrthrychol a thu fas i’r system ddemocrataidd, yw cymryd safbwynt ynglŷn â mater o bolisi? Ac a gaf i yn benodol gyfeirio’r rheolydd busnes at y memorandwm cyd-ddealltwriaeth rhwng Comisiynydd y Gymraeg ac Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru? Mae’n dweud:
‘Mae Comisiynydd y Gymraeg ac Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru yn cytuno i beidio ag adolygu gwaith ei gilydd gan eu bod yn ystyried eu hunain yn gyrff o statws cyfartal.’
Er hynny, mae’r ombwdsmon yn ei ymateb yn dweud bod nifer o’r cwynion sydd wedi mynd i Gomisiynydd y Gymraeg, yn ei eiriau ef, yn ddibwys. Oherwydd pa mor ddifrifol yw’r cwestiwn yma—oherwydd mae’n codi cwestiwn ymddiriedaeth yng ngwrthrychedd swyddfa’r ombwdsmon—a wnaiff y Llywodraeth ymchwilio i mewn i’r mater yma ar fyrder a dod â datganiad gerbron y Cynulliad?