Diolch, Cadeirydd. A gaf fi beidio ag ailadrodd rhai o’r materion sydd wedi cael sylw eisoes, a siarad yn benodol dros borthladd Aberdaugleddau yn fy rhanbarth? Clywsom yn awr mai Caergybi yw’r porthladd mwyaf o ran teithwyr, ond Aberdaugleddau yw’r porthladd mwyaf o ran ynni, ac mae tua 5,000 o swyddi yn dibynnu ar yr ynni a ddaw trwy borthladd Aberdaugleddau. Ond mae datblygiadau a chyfleoedd eraill yno yr hoffwn fynd ar eu trywydd yng nghyd-destun yr adroddiad hwn—adroddiad da iawn gan y pwyllgor—hefyd. Nid wyf am ailadrodd yr hyn a ddywedwyd am Brexit a’r angen i gadw ffin feddal rhwng Cymru ac Iwerddon—rwy’n credu bod hynny’n glir iawn yn y sylwadau a wneuthum mewn ymyriad ar y Cadeirydd—ond hoffwn ddweud hyn hefyd: oni fyddai’n eironig pe baem yn cael gwared ar y tollau ar bont Cleddau rhwng y ddwy ochr i borthladd Aberdaugleddau, mewn ardal fenter, ar yr un pryd ag y cawn dollau’n dod i mewn ar nwyddau sy’n dod trwy’r porthladd, neu unigolion sy’n dod trwy’r porthladd? Rwy’n credu bod hynny mor eironig ac mor amharchus, os caf ei roi felly bron, o economi Cymru a’r modd y mae angen inni ddatblygu’r economi yn ein porthladdoedd, ac Aberdaugleddau yn arbennig.

Nawr, un o’r pethau sy’n datblygu yn Aberdaugleddau yw’r datblygiadau ynni amgen yno, ac felly rydym am weld—. Ac mae cysylltiad yma â’r cynllun morol yr hoffem ei weld gan Lywodraeth Cymru. Rydym am weld rhyw fath o benderfyniad ar y morlyn llanw, oherwydd bod yna gwmnïau peirianneg ym mhorthladd Aberdaugleddau a allai fod yn rhan o ddatblygu morlyn llanw ym mae Abertawe ac yn ehangach. Ddydd Gwener, rwy’n edrych ymlaen at ymweld â Ledwood Engineering a dadorchuddio WaveSub sy’n digwydd yno—dyfais ynni’r tonnau arall amgen. Felly, gwyddom am gyfoeth ein moroedd, nid yn unig o ran pysgod ond o ran ynni ac o ran twristiaeth, a’r porthladdoedd yw’r pyrth i fanteisio ar yr economi honno. Gobeithiaf y gwelwn—. Yr wythnos nesaf, rwy’n meddwl, bydd yna ddatganiad gan Lywodraeth y DU ar ddatblygiad diwydiannol gwyrdd a glân o ryw fath. Gadewch i ni weld a fydd ymrwymiad yno i’r morlyn llanw, sef yr hyn yr ydym o ddifrif am ei weld.

Rwy’n meddwl bod yna ddau gyfle hefyd i Aberdaugleddau yr hoffwn eu gweld yn cael eu harchwilio ymhellach gan Lywodraeth Cymru. Cymerwch bysgota, i ddechrau: yn draddodiadol nid yw wedi cael ei weld fel peth mawr yr ydym yn arbenigo arno yng Nghymru, ond y rheswm am hynny yn y bôn yw bod ein cwotâu pysgota wedi cael eu gwerthu i’r Belgiaid dros y 40 mlynedd diwethaf. Pan fyddwn yn ailgyflunio, wrth adael yr Undeb Ewropeaidd, mae angen inni ofyn i ni ein hunain a allwn wneud rhywbeth ynghylch cwota—sef glanio ein cwota, os ydych chi’n gweld beth rwy’n ei feddwl—a allwn gael ffordd debyg i’r un y mae Llywodraeth yr Alban wedi bod yn ei hawgrymu, fod yn rhaid i rywfaint o gwota Cymru gael ei lanio ym mhorthladdoedd Cymru, felly unwaith eto, gallwn roi stamp ‘wedi’i lanio yng Nghymru’ neu ‘wedi’i lanio ym mhorthladd Aberdaugleddau’ ar bethau a thyfu ein pethau ein hunain—mwy o brosesu pysgod a syniadau eraill yn ymwneud â hynny. Nid yw’r bae Chesapeake y mae David Melding yn sôn amdano’n bell o Aberdaugleddau. Gellid glanio llawer o’r pysgod cregyn yno, eu prosesu yno—yn ogystal â chysylltiadau â diwydiant pysgod cregyn a diwydiant pysgota Iwerddon, gan gynnwys ffermio pysgod, sy’n datblygu yn Iwerddon ac maent angen marchnadoedd i ddod trwy Gymru. Felly, mae yna gyfle i ddatblygu ein diwydiant pysgota ac i adolygu’r rheol 10m ynghylch cychod hefyd, oherwydd mae hynny’n rhywbeth sydd newydd ei ymgorffori mewn deddfwriaeth Ewropeaidd. Yn ein porthladdoedd, gallwn adolygu hynny.

Mae’r ail syniad eisoes wedi cael ei grybwyll rwy’n meddwl, sef y syniad o borthladdoedd rhydd. Nawr, fel arfer, mewn undeb tollau, ni fyddech eisiau porthladdoedd rhydd mewn gwirionedd os oes gennych floc masnachu mawr. Ond mae yna gyfle i edrych ar feysydd a ddiffinnir yn fanwl lle nad oes toll neu dollau cartref mewn grym, yn cael eu codi, er mwyn caniatáu i nwyddau gael eu cludo drwyddynt. Gall hwn fod yn ateb ymarferol o ran y ffin rhwng Iwerddon a Chymru. Gall fod yn ateb, ac un o’r ardaloedd y gellid ei roi ar waith ynddi yw Aberdaugleddau. Pe bai Llywodraeth Cymru’n datblygu’r syniad o borthladd rhydd, rwy’n siŵr y byddai Caergybi a hefyd maes awyr Cymru Caerdydd â diddordeb mawr mewn gweld sut y gellid datblygu hynny. Ond mae’n ateb ymarferol posibl er mwyn datgloi rhai o’r anawsterau sydd ynghlwm wrth adael yr undeb tollau, er yr hoffwn gofnodi fy nghred y dylem aros yn yr undeb tollau, fel y ffordd fwyaf priodol ac ymarferol o ymdrin â phorthladdoedd a Brexit.

Felly, rwy’n gobeithio, beth bynnag sy’n digwydd, y byddwn yn rhoi sylw i’n porthladdoedd yng Nghymru fel ysgogwyr economaidd go iawn ac fel ardaloedd sy’n cyflogi llawer iawn o bobl yn fy rhanbarth ac rwyf am weld Llywodraeth Cymru yn bod o ddifrif yn eu cylch. O ran hynny, rwy’n croesawu’r adroddiad yn fawr iawn, gan ei fod o leiaf yn rhoi hyn ar y map gwleidyddol.