Part of the debate – Senedd Cymru am 5:31 pm ar 18 Hydref 2017.
Rwy’n cytuno, a diolch am hynny oherwydd rydych yn gwneud fy araith drosof, i bob pwrpas. [Chwerthin.] Gallaf neidio tudalen yn ôl pob tebyg. [Chwerthin.]
Ie, ond pan feddyliwch fod y Llywodraeth yn ei gael yn iawn—. Fel y dywedwch, mae’r Banc Datblygu Cymru newydd yn mynd i gael ei bencadlys yn Wrecsam, ond wedyn, wrth gwrs, fe glywn na fydd y prif weithredwr wedi ei leoli yno, clywn y bydd swyddogion arweiniol ac aelodau’r bwrdd wedi eu lleoli mewn mannau eraill, er bod Ysgrifennydd y Cabinet yn dweud wrthym y byddai’n fwy na dim ond plât pres ar y drws. Wel, wyddoch chi, rwy’n derbyn ei bod yn gadarnhaol ei fod yn mynd i gael ei leoli yno, ond wyddoch chi, mae’n dal i adael rhywfaint o gwestiwn pa un a fyddant â’u pencadlys yno go iawn neu nad yw hynny’n wir mewn gwirionedd.
Mae Plaid Cymru wedi mynnu’n gyson fod arnom angen cyllid cydradd ar gyfer pob rhan o’r wlad yn ogystal â datganoli go iawn i sefydliadau cenedlaethol sy’n bodoli eisoes a sefydlu rhai newydd, megis Awdurdod Cyllid Cymru, a’r banc datblygu, a’r amgueddfa bêl-droed genedlaethol yn ogystal, wrth gwrs, a fydd, gobeithio, os daw i fodolaeth, yn bwysig yn ddiwylliannol ac yn ysgogiad economaidd pwysig i ogledd Cymru yn ogystal. Yn ein cytundeb cyllidebol yn ddiweddar, llwyddasom i sicrhau miliynau o bunnoedd o fuddsoddiad ychwanegol ar gyfer gogledd Cymru, gan gynnwys arian posibl ar gyfer yr amgueddfa bêl-droed genedlaethol y soniais amdani yn awr, buddsoddiad mewn cysylltiadau gogledd-de, hyfforddiant meddygol ar gyfer y gogledd, gwaith ar drydedd groesfan y Fenai ac yn y blaen, ac mae hynny, wrth gwrs, yn gadarnhaol.
Ond ceir pryder yng Ngogledd Cymru fod economi gogledd Cymru—. Mae yna deimlad ei bod braidd—. Neu mae perygl, yn sicr, ei bod yn mynd yn ôl-ystyriaeth braidd. Mae’n ychwanegiad neu’n atodiad i Bwerdy Gogledd Lloegr. Clywaf hynny gan nifer gynyddol o bobl yn y sector, ac mae perygl yn ogystal ei bod yn syrthio rhwng dwy stôl Pwerdy Gogledd Lloegr a’r dinas-ranbarthau yn ne Cymru. Mae angen inni warchod yn erbyn hynny ac mae angen inni sicrhau bod gogledd Cymru’n dod yn bwerdy economaidd yn ei hawl ei hun fel rhan o strategaeth economaidd genedlaethol ehangach ar gyfer Cymru. Wrth gwrs, mae gweledigaeth economaidd ar gyfer Cymru gyfan, fel un Plaid Cymru, yn hanfodol os ydym i ledaenu ffyniant a chyfle ledled y wlad.
Hoffwn nodi yma hefyd y gronfa ffyniant a rennir y mae Llywodraeth y DU yn bwriadu ei chael yn lle cronfeydd rhanbarthol yr UE y mae Cymru yn eu derbyn ar hyn o bryd, ar gyfer y cyfnod ar ôl Brexit. Mae cronfeydd rhanbarthol yr UE ar gael, wrth gwrs, ar gyfer gorllewin Cymru a’r Cymoedd, os edrychwch ar rai agweddau ar y cyllid hwnnw. Os yw’r gronfa ffyniant a rennir ar gyfer Cymru gyfan—ac mae trafodaeth i’w chael, wyddoch chi, ynglŷn â sut y defnyddiwn yr arian hwnnw—rwyf eisoes yn clywed pobl yn mynegi pryderon ei bod yn mynd i gael ei sianelu i feysydd sydd eisoes yn cael y gyfran fwyaf o’r buddsoddiad. Nid wyf yn dweud bod hynny’n mynd i ddigwydd, ond mae gwir angen inni gofio bod yna risg yno na fydd rhai o’r ardaloedd yng ngogledd Cymru, gorllewin Cymru a’r Cymoedd, yn cael mynediad at gymaint o arian ag y maent wedi gallu ei gael yn flaenorol o bosibl.
Mae Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru hefyd yn allweddol yn hyn i gyd, mae un o’r gwelliannau ger ein bron yn hollol iawn i gydnabod eu rôl, mae eu gweledigaeth ar gyfer twf yn sicr yn cynnig cyfeiriad teithio i ni, ac mae eu gwaith yn ddiweddar ar amlygu’r anghenion sgiliau yng ngogledd Cymru yn nodi her glir i Lywodraeth Cymru ac i Lywodraeth y DU, ac mae’n her y mae angen mynd i’r afael â hi’n iawn.
Ochr yn ochr â hyn i gyd, wrth gwrs, mae Plaid Cymru eisiau cyflwyno Bil adnewyddu rhanbarthol a fydd yn ymgorffori, mewn cyfraith, y gofyniad i Lywodraeth Cymru sicrhau bod buddsoddiad o fantais i bob rhan o’n cenedl ac yn hybu cynhyrchiant ym mhob rhan o Gymru. Bydd yn trawsnewid y modd y caiff penderfyniadau buddsoddi eu gwneud yng Nghymru, yn ogystal â sut y cânt eu cyflawni. A thrwy ddeddfwriaeth, buasem yn sefydlu asiantaethau datblygu rhanbarthol, yn ogystal â chomisiwn seilwaith cenedlaethol gyda phwerau statudol, ac yn ei lythyr cylch gwaith bydd dyletswydd i ledaenu buddsoddiad ar draws Cymru. Mae angen inni flaenoriaethu’r ardaloedd mwyaf difreintiedig ar gyfer buddsoddi er mwyn adfer cydbwysedd yr economi, ac mae cyfrifoldeb ar y Llywodraeth i sicrhau nad oes unrhyw gymuned nac unrhyw ran o Gymru yn cael ei gadael ar ôl wrth iddo geisio creu’r swyddi, y twf a’r cyfleoedd y mae pawb ohonom yn eu haeddu.