Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. A gaf i ddechrau drwy ddweud faint o bleser yw hi i arwain y ddadl hon ar adroddiad blynyddol Comisiynydd y Gymraeg? Dyma'r cyfle cyntaf i mi siarad yn gyhoeddus yn y Siambr yma fel Gweinidog, ac mae'n rhaid imi ddweud faint o fraint yw hi i fod yn gyfrifol am bolisi'r Gymraeg yn Llywodraeth Cymru.

Beth sy'n ganolog i bopeth yr ŷm ni'n ei wneud tuag at y Gymraeg yw ein nod ni o gyrraedd yr 1 filiwn o siaradwyr yna erbyn 2050. Fel gwnaeth y Gweinidog blaenorol, Alun Davies, osod yr her yna, rwyf eisiau ei gwneud hi'n glir fy mod i hefyd yn ymrwymo'n llwyr i'r strategaeth newydd a'r targed yna o 1 filiwn o siaradwyr. Mae'n nod uchelgeisiol tu hwnt, ond rwy'n gobeithio y byddwn yn dod â ffocws arno ac y bydd popeth yn dilyn o'r nod yna.

Mae yna ddau beth yn dilyn o'r strategaeth yna: y cynnydd yna o gael 1 filiwn o siaradwyr a hefyd cynyddu'r canran o bobl sydd actually yn defnyddio'r Gymraeg yn ddyddiol. Ar hyn o bryd, er bod tua 20 y cant yn gallu siarad Cymraeg, dim ond tua 10 y cant sydd actually yn ei defnyddio hi. Rwyf newydd ddod yn ôl o Weriniaeth Iwerddon, ac mae nifer weddol uchel o bobl sy'n gallu siarad Gwyddeleg, ond ychydig iawn sydd actually yn defnyddio'r iaith, felly mae hynny'n bwysig hefyd.

Un peth sy'n glir i fi yw ei bod hi'n amser hynod gyffrous i'r Gymraeg. Mae yna ewyllys da, rwy'n meddwl, ymysg y cyhoedd, ac rwyf eisiau sicrhau ein bod ni'n cymryd mantais o hynny.

Mae unrhyw strategaeth dda yn dibynnu ar gyfuniad o bethau. Yn achos y Gymraeg, mae hynny'n cynnwys creu siaradwyr, cynyddu defnydd o'r iaith ac adeiladu'r seilwaith. Wrth gwrs, rhan o hyn yw rheoleiddio. Felly, rwy'n diolch yn fawr i'r comisiynydd am ei hadroddiad blynyddol, sy'n nodi'r gwaith sydd wedi'i wneud o dan ei phum blaenoriaeth strategol.

Mae'r adroddiad hefyd yn disgrifio'r gwaith y mae hi wedi'i wneud yn ystod 2016-17 o ran rheoleiddio'r Gymraeg. Yn ystod cyfnod yr adroddiad, mae'r comisiynydd hefyd wedi rhoi tystiolaeth i nifer o bwyllgorau yn y Cynulliad, mae hi wedi ymateb i ymgynghoriadau yma, mae hi wedi cyfarfod â llu o Weinidogion a swyddogion Llywodraeth Cymru a gwleidyddion eraill, ac mae hi wedi sicrhau bod y Gymraeg yn cael ei hystyried pan rŷm ni'n llunio polisïau. Mae'r comisiynydd hefyd wedi ymateb i gwynion gan y cyhoedd ac wedi gosod dyletswyddau statudol ar wahanol gyrff.

Mae'r comisiynydd hefyd wedi comisiynu ymchwil am y Gymraeg ym meysydd gofal plant, anghenion dysgu ychwanegol ac agweddau cwsmeriaid at y defnydd o'r Gymraeg gan archfarchnadoedd. O ddiddordeb hefyd, rwy'n meddwl, yw adroddiad sicrwydd y comisiynydd, sy'n ymdrin â phrofiadau siaradwyr Cymraeg, ac mae hyn yn rhan o lwyddiant y gyfundrefn safonau, ac i ba raddau y mae sefydliadau cyhoeddus yn helpu pobl i ddefnyddio'r Gymraeg.

Dyna'n fras beth sydd yn yr adroddiad. Cyn i mi droi at rai o'r gwelliannau, rwyf eisiau jest ei gwneud hi'n glir fy mod i'n awyddus iawn ar y dechrau i sicrhau fy mod i'n dod at y drafodaeth yma ar sut ddylwn ni symud ymlaen â strategaeth y Gymraeg gyda meddwl agored. Dim ond wythnos yr wyf i wedi bod yn y swydd, ac ni fyddwn eisiau cloi fy hunan na Llywodraeth Cymru heddiw i mewn i unrhyw beth fyddai'n cau'r drafodaeth yna i lawr, felly rwyf eisiau jest gwneud hynny'n glir.

Wrth droi at y gwelliant cyntaf, yn enw Rhun ap Iorwerth, ynglŷn â defnydd o'r Gymraeg o dan y safonau, rwyf yn meddwl bod angen pwysleisio bod gwahaniaeth rhwng nifer y gwasanaethau a gynigir gan sefydliadau ar yr un llaw a defnydd pobl o'r gwasanaethau hynny ar y llaw arall, ac rwy'n siŵr ein bod ni gyd efallai ddim yn manteisio digon ar y gwasanaethau sydd ar gael. Mae'n amlwg o adroddiad sicrwydd y comisiynydd a gyhoeddwyd ym mis Hydref, sy'n wahanol i'r un yma, fod cynnydd yn yr hyn sydd yn cael ei gynnig, ond ar hyn o bryd nid yw'r dystiolaeth o safbwynt defnydd pobl sy'n defnyddio'r gwasanaethau hyn yn glir iawn. Felly, mae angen inni gynyddu nifer y bobl sy'n defnyddio'r gwasanaethau Cymraeg y mae'r safonau yn eu gwarantu. Er hynny, am fod adroddiad sicrwydd y comisiynydd yn awgrymu cynnydd yn y defnydd o'r Gymraeg gan sefydliadau, rwyf yn mynd i annog Aelodau i bleidleisio o blaid y gwelliant hwn.

Mae amcangyfrif y comisiynydd ar gyfer y flwyddyn nesaf yn awgrymu y bydd angen rhagor o arian er mwyn cynnal ei chronfeydd wrth gefn ac, wrth gwrs, byddwn yn cymryd hynny i mewn i ystyriaeth. Ond mae'n rhaid inni hefyd gofio ein bod ni mewn cyfnod anodd yn ariannol ac, wrth gwrs, mae'n rhaid i bob un ddygymod gyda'r arian sydd ar gael. Ond rwyf yn fodlon cydnabod bod yn bendant angen cyllideb ddigonol arni i gynnal y system reoleiddio o dan y safonau.

A gaf i droi yn gyflym at y Papur Gwyn? Rwy'n ymwybodol bod pethau mawr iawn ar fy mhlât i: cynlluniau strategol y Gymraeg mewn addysg, y blynyddoedd cynnar a gwella'r dechnoleg sydd ar gael yn y Gymraeg. Rwyf hefyd, wrth gwrs, wrthi yn trafod y Bil newydd ac mae'r ymgynghoriad ar y Papur Gwyn newydd ddod i ben. Yn y fan hon, hoffwn i ymateb i'r ail welliant gan Rhun ap Iorwerth sydd yn galw am ailystyried diddymu rôl y comisiynydd, sydd yn un o'r cynigion yn y Papur Gwyn. Mae'r sgwrs gyhoeddus am y Papur Gwyn wedi bod yn un fywiog dros ben, ac a gaf i ddweud yn gyntaf fod swyddogion wedi derbyn dros 250 o ymatebion? Mae yna lawer iawn o bethau nawr i'w hystyried. Nod y Papur Gwyn yw ceisio sicrhau strwythurau cywir i gefnogi'r strategaeth, ac yn arbennig i roi arweiniad ar hybu a hyrwyddo’r Gymraeg a chefnogi cyrff i wella'u darpariaeth. Rwy'n gobeithio ac rwyf eisiau amser i bwyso a mesur yr ymatebion hynny, a byddwn yn gwneud cyhoeddiad wedyn ar ôl pwyso a mesur yr ymatebion hynny. Felly, rwy'n annog pobl i wrthod yr ail welliant oherwydd ei fod yn tanseilio pwynt yr ymgynghoriad, ac mae angen mwy o amser arnaf i i bwyso a mesur yr ymatebion i'r Papur Gwyn.

Rwy'n siŵr y bydd cyfle gyda ni ar sawl achlysur yn y dyfodol i drafod y Bil a'r strategaeth newydd, ond heddiw rwy'n gobeithio bydd Aelodau yn canolbwyntio ar waith y comisiynydd a'r adroddiad mae hi wedi ei roi yn ei hadroddiad blynyddol.