Diolch ichi, Dirprwy Lywydd, a diolch i chi, Julie Morgan, am gynnig y ddadl anodd hon, a hefyd am ddangos y fideo, oherwydd credaf fod y fideo'n dangos yn glir iawn nad yw'r rhan fwyaf o bobl yn gwybod beth yw anffurfio organau cenhedlu benywod. Felly, mae'n bwysig iawn inni gyfleu beth yw'r arfer fel bod y cyhoedd yn gyffredinol yn ymwybodol ohono er mwyn sicrhau cefnogaeth i'w ddileu.

Hoffwn dynnu sylw at arddangosfa a gynhelir ar hyn o bryd yn amgueddfa genedlaethol Cymru ac sy'n cael ei churadu gan bobl sy'n gysylltiedig ag elusen digartrefedd Huggard. Ei henw yw 'Penderfyniad pwy?' ac mae'n holi pam mai curaduron swyddogol a ddylai benderfynu beth yw celf a'r hyn y dylem edrych arno, yn hytrach nag aelodau cyffredin o'r cyhoedd, yn arbennig rhai sydd wedi dioddef yn enbyd yn eu bywydau, sef yr hyn sydd wedi eu harwain at ddigartrefedd.

Gwnaeth cyfres o ysgythriadau yn yr arddangosfa argraff fawr arnaf. Cawsant eu dewis gan rywun o'r enw Helen Griffiths, a ysgrifennodd, 'Gallaf gydymdeimlo â bod angen dianc rhag realiti am ychydig, i ffwrdd o'r pethau ofnadwy sydd wedi digwydd'. Mae'r delweddau graffig iawn yn dangos sut y mae menywod yn dal y ferch i lawr, a menywod sydd fel arfer yn cyflawni'r driniaeth erchyll hon. Ond hefyd mae'r paentiad olaf yn dangos mam yn gafael yn y plentyn yn ei breichiau wedi i'r peth ofnadwy hwn gael ei wneud iddi. Rwy'n meddwl bod honno'n ffordd wirioneddol bwysig o gyfleu wrth gynulleidfa lawer ehangach beth yw'r arfer o anffurfio organau cenhedlu benywod.

Nid ffenomen newydd yw hon. Roedd fy hen fodryb yn ymgyrchu ynglŷn â hyn, ynghyd â ffeministiaid eraill, yn y 1920au ac rydym yn dal i fod yn ei drafod yn hytrach na'i ddileu. Yn amlwg, mae llawer wedi cael ei wneud, ac mae llawer o waith yn cael ei wneud gan rai o'r cymunedau diaspora sy'n awr yn byw yn y DU i newid agweddau tuag at hyn fel rhywbeth sy'n briodol i'w wneud i'ch merched. Ond mae angen inni ei ystyried fel rhywbeth tebyg i bolio neu'r frech wen neu golera. Mae'n rhywbeth mor erchyll. Nid oes unrhyw fantais o gwbl o ran iechyd, ac nid yw ond yn ffordd o fygu rhywioldeb menywod a merched.

Felly, fel y soniodd Julie eisoes, gwyddom fod yna o leiaf 200 o fenywod yn byw yn ardal Caerdydd a'r Fro sydd wedi dioddef yn sgil anffurfio organau cenhedlu benywod, gan fod pob menyw sy'n beichiogi yn amlwg yn dod yn ffocws i gymorth a gofal iechyd y bwrdd iechyd lleol, ac rwy'n falch iawn fod Caerdydd a'r Fro wedi penodi bydwraig arbenigol ym maes anffurfio organau cenhedlu benywod a'i gwaith yw sefydlu clinig arbenigol sydd i agor ddechrau'r flwyddyn nesaf. Rwy'n falch iawn nad yw'r clinig hwn yn mynd i fod yn Ysbyty Athrofaol Cymru; mae'n mynd i fod yn Ysbyty Brenhinol Caerdydd yn Adamsdown, sy'n safle priodol ar ei gyfer gan ei bod yn hawdd i bobl yn y cymunedau dan sylw ddod yno drwy ddefnyddio'r gwasanaethau bws lleol ac mae'n rhan o'r gymuned. Felly, mae hwnnw'n gam da iawn ymlaen ac yn gwbl hanfodol, ond yn amlwg y gwaith y mae gwir angen inni ei wneud yw atal menywod a merched rhag dioddef y ffieidd-dod hwn yn y lle cyntaf.