Ysgrifennydd y Cabinet, rwy'n gobeithio y bydd y canllawiau gwerthuso a gyhoeddir yfory’n fwy nag adolygiad oherwydd mae'n ymddangos i mi, ar ôl 10 mlynedd, bod gwir angen inni ailysgrifennu'r strategaeth drafnidiaeth yn llwyr. Oherwydd, un o nodau allweddol strategaeth 2008 oedd y byddai newid moddol i drafnidiaeth gyhoeddus: parcio a theithio, cerdded a beicio. Nid ydym ni wedi gweld hynny. Rwyf wedi fy mrawychu braidd gan y frawddeg yn eich datganiad sy'n dweud,

'Mae rhagolygon yn dangos cynnydd yn y galw o 150% o leiaf am foddau trafnidiaeth gyhoeddus a cherbydau preifat erbyn 2030.'

Mae hwn yn edrych fel datganiad niwtral, wyddoch chi, a’ch bod yn segur. Onid ydyn ni’n mynd i wneud rhywbeth am hynny? Yn sicr, yn fy marn i, rhaid inni wneud rhywbeth i sicrhau’r newid moddol hwnnw a addawyd yn 2008 ond nad yw wedi digwydd. Fel arall bydd Llywodraeth Cymru yn y llys yn y pen draw oherwydd y lefelau anghyfreithlon o lygredd aer y mae fy etholwyr yn eu dioddef.

Felly, a ydym yn mynd i barhau i foddio’r lobi ceir yn oddefol, a fydd yn ddi-os yn parhau i fynnu cinio am ddim, a gofyn i drethdalwyr dalu am fwy a mwy o ffyrdd, ac yn gwrthod talu amdanynt eu hunain, tra bo pobl sy'n dibynnu ar drafnidiaeth gyhoeddus yn parhau i weld cynnydd ar ôl cynnydd yn y swm y mae’n rhaid iddyn nhw ei dalu i deithio arni? Dyna’r esboniad pam mae pobl yn dal i ddefnyddio ceir i fynd i’r gwaith. Nid mater o ddefnyddio amser yn effeithlon ydyw; mae'n digwydd oherwydd nad oes ganddyn nhw drafnidiaeth gyhoeddus fforddiadwy ac integredig sy’n ddibynadwy ac yn eu cludo yno mewn pryd.

Yr hyn yr wyf i am ei wybod yw: a fydd y newid radical hwn i gynllunio defnydd tir y gwnaethoch chi gyfeirio ato’n golygu na fyddwn ni'n gweld dim mwy o ganolfannau siopa ar gyrion trefi, sy’n cynyddu teithiau mewn ceir yn artiffisial ac yn achosi i ganol trefi ac economïau lleol golli punnoedd o Gymru? Ac a fydd y newid radical hwn i gynllunio defnydd tir yn golygu na fyddwn yn caniatáu i adeiladwyr tai preifat ddatblygu ystadau tai mawr ar safleoedd tir glas, oni bai bod ganddynt gysylltiad â’r metro neu drafnidiaeth gyhoeddus sylweddol arall? Oherwydd dyna beth sydd ei angen os ydym ni wir yn mynd i gyflawni ein rhwymedigaethau newid hinsawdd; nid bod yn segur a chaniatáu i fwy a mwy o deithiau mewn ceir foddi'r holl deithiau trafnidiaeth gyhoeddus a arferai fod yno cynt.