Part of the debate – Senedd Cymru am 3:55 pm ar 13 Rhagfyr 2017.
Buaswn yn croesawu hynny oherwydd credaf ei bod yn fwy gonest ac yn ein galluogi efallai i gael y ddeialog honno a thensiwn creadigol weithiau a fyddai'n ymddangos mewn ffordd wahanol ymlaen efallai, ond mae ein gwyngalchu, os hoffech, neu daflu llwch i'n llygaid ein bod yn cael ein cefnogi pan nad ydym yn llai buddiol yn fy marn i. Felly, gadewch inni gadw llygad ar hynny.
Credaf mai un o'r pethau sy'n rhaid i ni eu cydnabod yng Nghymru yw nad oes digon o goed gennym, os caf ei roi felly. Mae gennym gyfleoedd mawr ar gyfer datblygu mwy o goetiroedd, ac rydym wedi methu cyrraedd ein targedau, fel y crybwyllwyd eisoes, ers cryn amser bellach. Ond credaf mai un o'r pethau a'm synnodd o ddifrif yn ystod yr ymchwiliad hwn oedd y teimlad cryf a'r ymateb gan fuddsoddwyr fod Cymru wedi cau'r drws ar ddatblygu coetiroedd, yn enwedig ar yr ochr fasnachol. Nid oeddwn am inni gyfleu'r neges honno ac nid oeddwn yn meddwl ein bod yn cyfleu'r neges honno, a bod yn onest, ond yn ymarferol dyna oedd pobl yn ei ddweud, a dyna pam rydym yn gwneud yr argymhelliad yn y pwyllgor y gallwch efallai, o fewn system fapio—ar gyfer mapio sensitifrwydd amgylcheddol wrth gwrs—gael rhagdybiaeth o blaid datblygu sy'n llawer cryfach. Ac rwy'n meddwl tybed a fyddai addasu cynllun ansawdd coetiroedd y DU yn ehangach yn rhoi rhyw sicrwydd amgylcheddol yn hynny ac yn caniatáu i ddatblygu masnachol—y math o ddatblygiad masnachol cymysg a welwn y dyddiau hyn—allu digwydd.
Ychydig iawn o arian sydd gan Glastir, fel rwy'n siŵr y byddai unrhyw Weinidog yn ei ddweud, ond mae hefyd yn dioddef yn sgil peth oedi ar hyn o bryd. Y bore yma, cysylltodd Hugh Wheeldon & Co, cwmni prosesu coed yn Sir Gaerfyrddin â mi, yn dweud bod ganddynt nifer o geisiadau Glastir ac maent yn credu y bydd yn rhaid eu tynnu'n ôl bellach oherwydd yr oedi difrifol yn y broses honno. Felly, pan fyddwn yn edrych ar y manylion, rwy'n credu y byddwn yn gweld nad yw'r Llywodraeth ychwaith, drwy ei gwaith, yn sylweddoli beth yw manteision go iawn datblygu coetiroedd yng Nghymru.
Rwy'n meddwl bod angen i ni weithio'n galed iawn, yn amlwg, ar y Llywodraeth ynglŷn â'r 20 y cant o orchudd canopi trefol; rwy'n meddwl y bydd hynny'n hynod o fuddiol i'n lles a hefyd ar gyfer lliniaru newid yn yr hinsawdd, gan fod rhai o'n trefi a'n dinasoedd—rhywbeth sy'n anodd ei gredu heddiw, rwy'n gwybod, ond gall rhai o'n trefi a'n dinasoedd fod yn boeth ac yn ddiflas iawn yn yr haf y dyddiau hyn, ac mae gorchudd coed yn fuddiol iawn i'n dinasyddion.
A'r peth olaf y credaf fod angen i ni edrych arno yw beth fyddai cynigion parhaus y Llywodraeth ar gyfer rheoli tir. Rydym yn gadael yr Undeb Ewropeaidd, mae'r polisi amaethyddol cyffredin yn dod i ben, yn draddodiadol nid yw coedwigaeth wedi'i chefnogi yn y modd hwnnw, ond os ydym yn mynd i edrych yn fwy cydlynol a chydgysylltiedig yn awr ar sut y dylid rheoli tir, a beth y dylai'r manteision fod, mewn termau masnachol ac amgylcheddol, gallwn weld cyfleoedd yma efallai i gefnogi datblygu coetiroedd, rheoli coetiroedd, diogelu coetiroedd hynafol, yn sicr, ond yn amlwg rwyf hefyd o'r farn y bydd rhannau o Gymru yn gweld defnydd tir yn newid bellach. Ceir rhannau o Gymru sy'n dir defaid ymylol neu'n ffridd ymylol a allai droi'n ôl yn goetir; cawsant eu clirio ar ddiwedd oes yr iâ mae'n debyg, ac efallai y byddant yn dod yn eu holau eto. Byddwn yn gweld newidiadau yn ein tirwedd o ganlyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd. Hoffwn i'r rheini fod yn newidiadau buddiol sy'n helpu ein heconomi ac yn helpu ein hamgylchedd yn fwy eang, a chredaf fod datblygu coetiroedd yn un o'r pethau amlwg y gallwn eu cefnogi yn hynny o beth.