Part of the debate – Senedd Cymru am 4:24 pm ar 13 Rhagfyr 2017.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. Yn gyntaf oll, a gaf fi ddiolch i David Melding, Simon Thomas, David Rowlands, Vikki Howells, Jayne Bryant, Mark Isherwood ac i'r Gweinidog am gymryd rhan yn y ddadl hon, ac yn bwysicaf oll, rwy'n credu, am y ffordd gadarnhaol a chydsyniol rydym wedi ei symud yn ei blaen? Credaf y gallwn eistedd yn awr a dweud, 'Wel, rydym i gyd yn cytuno, onid ydym?' Ond mae yna nifer o bethau y credaf fod angen eu dweud. Credaf mai'r cyntaf yw: nid oes gennyf broblem gyda thargedau lleol, ond a oes rhywun yn mynd i gyfrif yr holl dargedau lleol a chyhoeddi beth yw'r targedau lleol hynny? A ydym yn mynd i ddarganfod sut y mae pobl yn gwneud yn erbyn y targedau lleol hynny? Nid oes gennyf unrhyw broblem gyda thargedau lleol, ond os yw adio'r holl dargedau lleol yn gwneud 2,000 o goed, mae rhywbeth o'i le. Ac os daw'n fwy nag yr oeddem yn ei ddisgwyl, rydym yn symud yn bendant iawn i'r cyfeiriad cywir, ond mae angen i ni wneud yn siŵr hefyd fod pobl yn cyrraedd y targedau hynny. Mae targedau'n bethau gwych, ond os oes gennych lawer o dargedau lleol, mae angen i rywun ei gydlynu, a buaswn yn gobeithio y byddai'r Gweinidog yn adrodd yn ôl i'n pwyllgor yn flynyddol—y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig yn flynyddol—ar sut y maent yn gwneud yn erbyn y targedau hynny.
I symud ymlaen. Mae'r rhan fwyaf o bobl wedi dweud pethau tebyg iawn, a phrin fod hynny'n syndod. Roedd y pwyllgor yn cytuno'n llwyr. Mae pethau fel ei fanteision economaidd, ei fanteision amgylcheddol, ystod ehangach o rywogaethau, a nifer y swyddi a grëir. Credaf fod Vikki Howells wedi amlygu gwaith pwysig iawn a wnaed yn ei hardal nad oedd yn galw am unrhyw arian gan y Llywodraeth ychwaith, sy'n anarferol—bob tro y bydd gan rywun brosiect, maent eisiau gwybod faint y byddant yn ei gael naill ai mewn nawdd neu mewn arian gan y Llywodraeth i'w gyflawni. Credaf fod modd o wneud hyn a all fod yn economaidd hyfyw a gall pobl wneud arian ohono.
Siaradodd pobl am amrywiaeth eang o brosiectau da iawn. Credaf mai un o'r pethau sy'n destun tristwch i'r rhan fwyaf ohonom yw mai dyma'r unig enghreifftiau prin o brosiectau ledled Cymru. Ceir prosiect Llynfi, y gwn fod Huw Irranca-Davies yn falch iawn ohono, yr hyn sy'n digwydd ym Masaleg, a'r hyn sy'n digwydd yng nghwm Cynon, ond dylem fod yn siarad am beth sy'n digwydd ym mhob tref, bob dinas a phob cwm. Nid, 'Fe ddown o hyd i rai arferion da.' Pan arferai pobl ymweld â Gogledd Corea, byddent yn cael eu tywys i weld un ardal, sef eu hardal ar gyfer ei dangos i ymwelwyr. Nid ydym eisiau hynny. Rydym am weld a yw'n digwydd ym mhobman, fel y gallwch ddewis ble yng Nghymru yr ewch chi i weld coedwigoedd yn tyfu.
Mae'n hynod economaidd. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru yn cwyno nad oes ganddynt arian—neu maent yn cwyno wrth y pwyllgor nad oes ganddynt arian. Wel, mae ganddynt goedwigoedd mawr; dylent fod yn gwneud arian o'u pren. Mae datblygwyr masnachol yn gwneud symiau sylweddol o arian o'u pren. Dylem fod yn troi atynt hwy i ddangos arweiniad ar hyn hefyd.
Mae Mark Isherwood yn sôn am gynyddu cyfraddau plannu a chanlyniadau cynaliadwy, ond ynglŷn â'r diffyg cefnogaeth cyffredinol i goedwigaeth, rwy'n meddwl bod yr hyn y mae'n ei ddweud am hynny'n hollol iawn. Nid ydym yn siarad am goedwigaeth yma'n aml iawn. Cymharwch faint o weithiau y buom yn siarad am goedwigaeth yma â faint o weithiau y buom yn siarad am amaethyddiaeth. Credaf fod coedwigaeth yn colli'n ddramatig iawn yn erbyn hynny.
Rydym eisiau canlyniadau cynaliadwy, ond rwy'n credu, mewn gwirionedd, fod yna fanteision enfawr i goed. Hynny yw, maent o fudd i'r amgylchedd. Rydym yn sôn am y problemau sydd gennym gydag ansawdd aer. Wel, plannwch goed. Rydym yn sôn am y problemau sydd gennym gyda llifogydd. Plannwch goed. Rydym yn sôn am y problemau sydd gennym gydag ardaloedd trefol yn edrych yn annymunol. Plannwch goed. Siaradwn am esgeuluso ymhlith rhai o'n cymunedau hŷn. Gwn fod pobl yn defnyddio'r geiriau 'cymunedau'r Cymoedd', wel, a gaf fi eu croesawu i ardaloedd fel Dwyrain Abertawe, er enghraifft, nad yw'n cael ei hystyried yn gymuned y Cymoedd efallai, ond mae ganddi ardaloedd o amddifadedd economaidd ac mae ganddi un o'r cynlluniau plannu coed mwyaf yn Ewrop yn digwydd ynddi, i adfer cwm Tawe isaf? Cafodd Mynydd Cilfái ei orchuddio â choed. Fe ellir gwneud hyn. Mae wedi cael ei wneud o'r blaen.
Mae'n bwysig iawn ein bod yn gweithio ar sicrhau ein bod yn cynyddu faint o orchudd coed sydd gennym, ein bod yn gweithio ar sicrhau y gwelir coedwigaeth fel rhan bwysig o economi Cymru, y caiff ei weld fel maes pwysig. Pe bai unrhyw faes arall yn cynhyrchu 10,000 o swyddi, byddem yn sôn amdano fel cyflogwr mawr a pha mor bwysig ydoedd. Mae 10,000 o swyddi mewn coedwigaeth, ond oherwydd nad ydynt oll mewn un ffatri—. Pe bai rhywun yn creu ffatri gyda 10,000 o swyddi, byddai gennym lu o bobl yma'n rhuthro—Gweinidogion, llefarwyr y gwrthbleidiau—i fynd i'w weld ac yn dweud, 'Onid yw'n wych fod y lle hwn yn creu 10,000 o swyddi?' Ond oherwydd eu bod wedi eu dosbarthu ledled Cymru, rydym yn llai tebygol o'i ystyried o bosibl. Ond mae llawer ohonynt mewn ardaloedd sydd â lefelau uchel o ddiweithdra ac yn aml mae cyflogau'r gwaith sydd ganddynt yn isel iawn. Felly, mae coedwigaeth yn gwneud gwahaniaeth mawr i'r ardaloedd hynny.
Rwyf eisiau dweud mewn gwirionedd fy mod yn credu ein bod i gyd ar yr un ochr. Credaf fod y Gweinidog wedi ymateb yn gadarnhaol iawn ac fe orffennaf drwy ailadrodd yr hyn a ddywedais yn gynharach: a gawn ni adroddiad i'r pwyllgor, neu i'r Siambr yma, yn flynyddol ar sut rydym yn gwneud yn erbyn y targedau lleol hynny? Oherwydd credaf fod hynny mewn gwirionedd yn rhywbeth y mae llawer iawn ohonom am ei weld. Mae targedau lleol yn iawn, ond a fyddai modd eu hadio at ei gilydd a'u cyflwyno i ni? Diolch.