Croesewais y cyfle i gyfrannu at ddechrau'r ymchwiliad hwn a chymeradwyaf y pwyllgor a'u clercod ar adroddiad defnyddiol iawn. Bwriadaf gyfeirio'r rhan fwyaf o fy sylwadau heddiw at argymhelliad 5 ar y ffordd y gall coetiroedd ein gwasanaethu fel arf effeithiol ar gyfer adfywio ac ar gyfer ymgysylltu â chymunedau lleol. Credaf fod hyn yn allweddol. Mae hefyd yn adleisio elfen bwysig o waith tasglu'r Cymoedd, gyda'u prif ffocws ar ddatblygu parc tirlun y Cymoedd. Fel y mae Llywodraeth Cymru yn nodi yn ei hymateb i argymhelliad y pwyllgor, bydd y parc tirlun hwn yn helpu'r cymunedau yng Nghymoedd de Cymru i weithio gyda'r sector cyhoeddus i sicrhau cymaint â phosibl o fanteision lleol cynaliadwy o adnoddau naturiol eu hardal. Mae coetir yn elfen allweddol o hyn, gyda chyfleoedd ar gyfer datblygu cymunedol, gan greu swyddi a seilwaith gwyrdd a phren o ffynonellau lleol yn cael ei ddefnyddio ar gyfer tai modern.

Ar fy ymweliad â Garwnant pan oeddwn yn aelod o'r pwyllgor, clywais am y ffyrdd y mae coedwig Cyfoeth Naturiol Cymru yno'n cynnig manteision economaidd a chymunedol. Un o'r datblygiadau mwyaf cyffrous y soniwyd wrthyf amdanynt oedd y cynlluniau i ddatblygu'r cyfleuster Welsh Forest Holidays cyntaf ar y safle. Mae hon yn enghraifft dda iawn o arallgyfeirio'r gweithgarwch ar y safle'n sympathetig, gan hybu ei botensial i greu enillion a'i gyfraniad economaidd lleol. Mae'r cynlluniau'n cynnwys buddsoddiad o £5 miliwn yn y safle na fyddai'n galw am gymhorthdal cyhoeddus, gan greu tua 40 o swyddi a chyfleoedd newydd i fusnesau lleol. Gallai cael mwy o ymwneud cymunedol yn ein coedwigoedd hybu iechyd a lles hefyd. Rwyf am ddefnyddio dau ystadegyn yn unig i ddangos pam y mae angen inni wneud hyn. Yn fy etholaeth i, Cwm Cynon, mae dros un o bob pedwar plentyn wedi'i effeithio gan ordewdra ymhlith plant. Yn ardal fy mwrdd iechyd lleol, Cwm Taf, mae un o bob chwech o bobl yn wynebu heriau iechyd meddwl. Mae'r ddau ystadegyn yn uwch na'r cyfartaledd, ond gellid eu lleihau drwy annog pobl i mewn i'r coetir sydd bron ar garreg eu drws. Yn fwy arbennig, ceir cyfleoedd yng nghyd-destun addysg awyr agored ac rwy'n falch fod hyn yn cael sylw penodol yn yr argymhelliad.

Efallai y bydd yr Aelodau'n cofio fy nadl fer ym mis Mehefin y llynedd ar y thema hon. Mae Parc Gwledig Cwm Dâr yn fy etholaeth yn gartref i grŵp rhieni a phlant bach yn seiliedig ar natur sydd wedi dysgu gan fudiad byd-eang Skogsmulle. Canfuwyd bod plant sydd wedi elwa ar yr addysg awyr agored hon yn gallu canolbwyntio ddwywaith cystal â'u cyfoedion a bod ganddynt sgiliau echddygol bras a llesiant mwy datblygedig. Cydnabyddir y manteision hefyd yn yr elfennau o ddysgu awyr agored a ymgorfforwyd yn y cwricwlwm cenedlaethol, ond rwy'n meddwl ein bod yn colli cyfle os na roddir camau ar waith i integreiddio hyn ymhellach. Enghraifft arall yr hoffwn ei chymeradwyo yw Partneriaeth Adfywio Ynysybwl, sydd wedi sicrhau bron i £1.3 miliwn gan y Loteri Fawr ar gyfer prosiect cymunedol saith mlynedd. Mae coedwigaeth gymunedol yn chwarae rhan fawr yn eu gweledigaeth. Yn rhan o hyn, bydd £200,000 yn cael ei ddyrannu i'r Rhaglen Recriwtiaid Newydd ar gyfer adeiladu cyfleusterau a chanolfan ymwelwyr yng nghanolfan gweithgareddau awyr agored Daerwynno, a bydd £65,000 yn cael ei ddefnyddio hefyd i ddatblygu llwybrau drwy'r goedwig leol.

Yn yr amser sy'n weddill gennyf, hoffwn wneud ychydig o sylwadau ar rai o'r argymhellion eraill. Mae argymhelliad 1 yn bwysig iawn: nid yw'n dda ein bod mor bell ar ôl gwledydd eraill o ran cyfraddau plannu. Credaf fod hyn yn cysylltu ag argymhelliad 9, gyda'r manteision economaidd y gallem eu sicrhau drwy roi hwb i gynhyrchu coed. Rwy'n meddwl am y cyfleoedd tai sy'n cael eu harddangos ym Mhentre Solar yn Sir Benfro er enghraifft. Mae argymhellion 3 ac 8 yn bwysig iawn hefyd. Gall coedwigo leihau'r perygl o lifogydd, a chyhoeddodd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol yn gynharach eleni sut roeddent yn datblygu coedwigoedd yn ardal y Llynnoedd mewn ymateb i lifogydd yno. Gallai rhaglen o'r fath helpu ffermwyr mewn ardaloedd ymylol hefyd, yn yr ucheldiroedd sy'n anodd eu ffermio'n gynhyrchiol. Felly, mae'n hanfodol ein bod yn edrych ar sut y gellir teilwra cymorth i'w hannog i wneud hynny. Yn olaf, o ran argymhelliad 4, rhannaf y siom fod Llywodraeth Cymru wedi gwrthod yr argymhelliad hwn, yn enwedig o ystyried ein trafodaethau ar lygredd aer yr wythnos diwethaf. Edrychodd astudiaeth wyddonol gan EarthSense Systems ar sut y gellid lleihau llygredd ar Stryd Oxford yn Llundain, a daeth i'r casgliad fod plannu coed yn effeithiol ar gyfer lleihau lefelau llygryddion a'u bod yn gwneud hynny hyd at 100 gwaith yn rhatach na strategaethau eraill.