Yng Nghymru, mae trafnidiaeth wedi tueddu i fod yn rhywbeth sydd wedi ei wneud i ni, nid ar ein cyfer ac yn sicr nid er ein mwyn ein hunain. Mae ein seilwaith trafnidiaeth yn aml wedi adlewyrchu'r dynameg pŵer sydd ohoni, yr economeg sydd ohoni, yn hytrach na chael ei ddefnyddio yn y modd y credaf fod Lee Waters yn ei awgrymu, a Jenny Rathbone yn wir—fel offeryn creadigol, os mynnwch, ar gyfer ailddyfeisio ein gwlad a'n tirlun economaidd a chymdeithasol. Yr hyn a olygaf, yn fwy penodol, yw: os edrychwch ar fap trafnidiaeth Cymru, yn y bôn mae iddo holl nodweddion economi gwlad a wladychwyd. Yn eu hanfod, mae'r prif lwybrau yn dal i fod o'r gweithfeydd i'r arfordir neu o'r fferm i'r brif farchnad. Ac rydym yn dal i ymgiprys â hynny. Dyna hanfod y broblem a wynebwn fel cenedl: ein bod wedi ein datgysylltu. Mae angen ymdrech arwrol deilwng o Odysews i fynd o'r de i Aberystwyth ar y trên, neu hyd yn oed yn fwy felly i ogledd Cymru. Ar raddfa lai, ar y lefel feicro, ceisiwch groesi'r Cymoedd yn ardal yr hen faes glo—boed yn y gorllewin, y canol neu yn y dwyrain—nid oes unrhyw gysylltiad. Felly, sut y gallwn greu swyddi gwell yn nes at adref pan na allwch gyrraedd yno? Ni allwch gael swydd a allai fod wyth neu naw milltir i ffwrdd hyd yn oed oherwydd mae hi yn y cwm nesaf.

Rwy'n ofni, er bod llawer sy'n dda yn y cynnig, mae'n ddiddorol beth y mae'n ei hepgor. Mae'n cyfeirio at y meysydd allweddol y mae Llywodraeth Cymru'n edrych arnynt, sef metros: metros ar gyfer tri rhanbarth metropolitanaidd. Ac rwy'n cael hynny'n rhyfedd mewn gwlad a ddiffinnir gan y ffaith nad yw'r rhan fwyaf ohonom yn byw mewn dinasoedd mewn gwirionedd. Rydym yn genedl lai fetropolitanaidd nag unrhyw wlad arall bron. Pe bai'r 700,000 o bobl sy'n byw yn yr hen faes glo yn ddinas, byddent yn ddinas fawr, ond pentrefi ôl-ddiwydiannol yw'r rheini. Tybed a ydym yn ein polisi trafnidiaeth wedi cael ein hudo braidd gan olew nadroedd rhanbartholdeb dinesig, sydd wedi dod yn—. Wyddoch chi, theori economïau clystyru: 'Pe baem yn gallu dyblu maint Caerdydd, byddai popeth yn iawn' yw'r syniad sylfaenol sy'n sail i ranbartholdeb dinesig. Rwy'n gwybod, oherwydd rwyf wedi astudio o dan rai o awduron y syniad o ddinas-ranbarthau. Darllenwch y llyfr Triumph of the City ac yn y blaen. Mae hwn yn syniad cwbl anghywir ac yn wir, mae rhanbartholdeb dinesig ledled y byd erbyn hyn—rwy'n credu bod beirniaid ac amheuwyr yn dod i'r blaen, oherwydd nid yw wedi cyflawni'r hyn y mae'n dweud y gall ei wneud mewn gwirionedd. [Torri ar draws.] Fe ildiaf.