Part of the debate – Senedd Cymru am 1:46 pm ar 16 Ionawr 2018.
Dim ond i fod yn eglur o ran cyffyrdd 15 ac 16 yr A55, roedd yr holl fusnes o ddyfarnu contract wedi ei gwblhau cyn y rhybudd elw ar 10 Gorffennaf, ond nid oedd llythyrau contract wedi eu hanfon i'r cwmni. Felly, ar yr adeg honno, gohiriwyd y cam o anfon llythyrau dyfarnu allan, a chynhaliwyd cyfres arall o ymchwiliadau gyda Carillion ccc i benderfynu a oeddent yn risgiau yr oedd angen eu nodi. Felly, cafwyd cyfnod arall o ddiwydrwydd dyledus, pan ofynnwyd am sicrwydd ffurfiol gan y cwmni a derbyniwyd hynny. Roedd swyddogion a oedd yn gyfrifol am gynnal yr asesiad hwnnw yn credu bod y sicrwydd angenrheidiol wedi ei dderbyn. Roedd risg gyfartal neu wahanol, pe na byddai'r dyfarniad wedi ei wneud, y byddai'r cwmni ei hun wedi ceisio cael adolygu'r penderfyniad hwnnw, gan fod y prosesau arferol wedi eu cwblhau'n briodol a'i fod wedi ennill y contract. Felly, roedd risg y bydden nhw eu hunain wedi ceisio cymryd camau, gan arwain at gyfres arall o oediadau o'r math a grybwyllwyd gan Janet Finch-Saunders yn gynharach ac, wrth reswm, y byddai dinasyddion lleol wedi bod yn awyddus i'w hosgoi. Felly, roedd cydbwysedd o risg i'w lunio. Ymchwiliwyd iddo mewn modd pwrpasol a thrwyadl iawn.
Gan droi at ei bwynt am y rhan o'r A40 rhwng Llanddewi Felffre â Phenblewin, mae hwnnw'n gontract tri cham. Mae'r cam cyntaf wedi'i gwblhau mwy neu lai. Bydd dewisiadau i'w gwneud, y bydd y Gweinidog sy'n gyfrifol yn dymuno eu pwyso a'u mesur nawr. Yn yr achos hwn hefyd, mae is-gontractwyr sylweddol sy'n rhan o'r cynllun, ac mae'n bosibl y gallai un ohonyn nhw fod mewn sefyllfa i fod y prif gontractwr, a mantais hynny yn sicr yw y byddai'n lleihau oedi. Ond mae'r cyfle yno, os yw'n well gan Ysgrifennydd y Cabinet, i fynd allan i dendr ar gyfer cam nesaf y contract hwnnw, i weld yr hyn sydd gan y farchnad i'w gynnig ac i sicrhau'r gwerth gorau am wariant cyhoeddus Cymru. Anfantais hynny yw ei fod yn golygu oedi anochel. Yn y cyfnod byr iawn o amser ers cwymp Carillion, mae swyddogion wedi bod yn nodi dewisiadau, ac yn sicr yn cynnig cyngor i Weinidogion, a bydd y Gweinidogion yn penderfynu rhyngddynt wedyn.