Diolch yn fawr, Llywydd. Fe hoffwn i barhau yn yr un cywair ac yn yr un modd ag yr oedd  Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid yn ymdrin â'r dadleuon y prynhawn yma wrth wreiddio ein cyllideb ar gyfer llywodraeth leol yn ein gwerthoedd, ein hegwyddorion, y sefyllfa yr ydym ni ynddi a'r ffordd yr ydym ni'n bwriadu mynd ati. Llywydd, mae hon yn gyllideb sy'n seiliedig ar ffydd mewn llywodraeth leol. Mae'n seiliedig ar y gred bod llywodraeth leol yn cael ei gwerthfawrogi gan y Llywodraeth hon a phobl ledled Cymru. Rydym ni eisiau gweithio ochr yn ochr ag awdurdodau lleol er mwyn diogelu a gwella gwasanaethau cyhoeddus, er mwyn gwerthfawrogi gweithwyr gwasanaethau cyhoeddus, ac i sicrhau bod lle llywodraeth leol yn ein cyllidebau yn adlewyrchu'r gwerthoedd a'r egwyddorion hyn. Amlinellodd yr Ysgrifennydd Cyllid, wrth gyflwyno cyllideb y Llywodraeth yn gynharach y prynhawn yma, sut mae cyni wedi tanseilio ein gallu i amddiffyn y gwasanaethau hyn, ond yn y cyd-destun hwn byddwn yn parhau i fuddsoddi mewn llywodraeth leol ac mewn gwasanaethau lleol.

Y flwyddyn nesaf, bydd awdurdodau lleol yng Nghymru yn cael dros £4.2 biliwn mewn cyllid refeniw cyffredinol. Mae hyn yn gynnydd o 0.2 y cant o'i gymharu â'r flwyddyn ariannol bresennol, a dyma'r ail gynnydd yn y setliad i Lywodraeth Leol mewn tair blynedd. Llywydd, rydym ni'n credu bod hwn yn setliad realistig a fydd yn parhau i ddiogelu gwasanaethau lleol rhag toriadau sylweddol mewn sefyllfa pan geir llai o arian. Mae Llywodraeth Cymru wedi diogelu cyllid ar gyfer llywodraeth leol yn y blynyddoedd diwethaf, ac nid yw'r setliad hwn yn wahanol. O ganlyniad, mae'r gwariant cyfredol ar wasanaethau lleol yng Nghymru wedi cynyddu dros 4 y cant rhwng 2010-11 a 2017-18, o ran arian parod. Yn Lloegr, mae wedi gostwng 12 y cant, ac mae hynny'n enghraifft wirioneddol o sut mae'r Llywodraeth hon yn ceisio gwerthfawrogi gwasanaethau cyhoeddus, gwerthfawrogi gweision cyhoeddus a gwerthfawrogi llywodraeth leol.

Mae'r dosbarthiad yn adlewyrchu'r asesiad mwyaf diweddar o angen cymharol, ar sail toreth o wybodaeth ynglŷn â nodweddion demograffig, ffisegol, economaidd a chymdeithasol pob awdurdod yng Nghymru. Wrth baratoi'r setliad terfynol, rwyf wedi rhoi ystyriaeth ofalus i'r ymatebion a ddaeth i law ynglŷn â'r ymgynghoriad ynghylch y setliad dros dro, a ddaeth i ben ar 21 Tachwedd. Mae'r setliad hwn yn rhoi sail gadarn i gynghorau ar gyfer cynllunio ariannol y flwyddyn ariannol nesaf. O'i gymharu â'r cyhoeddiad ynglŷn â'r setliad dros dro, mae'r setliad terfynol yn cynnwys £20 miliwn ychwanegol o ganlyniad i ddyraniadau cyllideb terfynol Llywodraeth Cymru. Hefyd, mae'r setliad terfynol yn cynnwys £7 miliwn ychwanegol i gefnogi'r cynnydd yn y terfyn cyfalaf o ran codi tâl am ofal preswyl, a fydd yn codi i £40,000 ym mis Ebrill 2018. Yn ogystal â hyn, mae'r setliad terfynol yn darparu £1.3 miliwn ychwanegol i awdurdodau lleol ei ddefnyddio yn ôl eu doethineb er mwyn rhoi cymorth penodol i gefnogi busnesau lleol a fyddai'n elwa fwyaf o gymorth ychwanegol. 

Yn y setliad, rydym yn rhoi blaenoriaeth i gyllid ar gyfer gwasanaethau cyhoeddus hanfodol megis addysg a gofal cymdeithasol. Er nad yw unrhyw elfen benodol o'r setliad wedi ei glustnodi, rwyf yn blaenoriaethu cyllid ar gyfer ysgolion, drwy roi £62 miliwn yn 2018-19 a £46 miliwn pellach yn 2019-20 yn y setliad er mwyn darparu a chynnal cyfraniad Llywodraeth Cymru a galluogi awdurdodau i gynnal gwariant craidd ar ysgolion ar y lefelau presennol yn y ddwy flynedd hynny. Felly hefyd ofal cymdeithasol, lle'r wyf yn  blaenoriaethu cyllid, drwy roi £42 miliwn yn y flwyddyn ariannol nesaf a £31 miliwn pellach yn 2019-20 yn y setliad, i gynnal cyfraniad Llywodraeth Cymru ac er mwyn galluogi awdurdodau lleol i gadw gwariant craidd ar ofal cymdeithasol ar y lefelau presennol yn y ddwy flynedd hynny. Mae hyn yn adlewyrchu ein cydnabyddiaeth o'r angen i fuddsoddi ac i barhau i fuddsoddi mewn gofal cymdeithasol.

Yn ogystal â'r cyllid y cyfeiriais ato eisoes, mae'r setliad hwn yn rhoi £6 miliwn ychwanegol i gefnogi'r gwaith o ddarparu gwasanaethau lleol er mwyn bodloni dyletswyddau atal digartrefedd, yn ychwanegol at y £6 miliwn a ymgorfforwyd yn y setliad yn y flwyddyn ariannol sydd ohoni. Ochr yn ochr â'r setliad, rydym ni'n darparu £600,000 i gefnogi llywodraeth leol i roi'r gorau i godi tâl am gladdu plant. Mae hyn yn cydnabod ac yn adeiladu ar y camau cadarnhaol y mae llawer o gynghorau yng Nghymru eisoes wedi eu cymryd ac yn sefydlu trefn deg a chyson ledled Cymru. Yn olaf, mae mwy nag £800,000 o arian yn ychwanegol at y setliad wedi'i gynnwys er mwyn sicrhau nad yw unrhyw awdurdod yn gweld gostyngiad o fwy na 0.5 y cant o'i gymharu â'r dyraniad cyllid refeniw cyffredinol presennol. Mae llywodraeth leol wedi bod yn gofyn yn barhaus am glustnodi grantiau penodol ac, yn unol â meddylfryd Gweinidogion blaenorol, rwyf wedi ceisio parhau â'r duedd hon a byddaf yn ystyried trosglwyddo mwy o arian i'r setliad yn y dyfodol.

Mae'r setliad yn adlewyrchu gwerth dros £92 miliwn o drosglwyddiadau i'r llinell sylfaen a dalwyd yn flaenorol i awdurdodau lleol drwy grantiau penodol. Mae hyn yn cynnwys £35 miliwn o elfen wastraff y grant refeniw sengl, £27 miliwn o gyllid a ddarperid gynt drwy Grant Byw'n Annibynnol Cymru, £19 miliwn i gefnogi'r grant gweithlu gofal cymdeithasol, £8 miliwn i gyflawni'r rhaglen plant sy'n derbyn gofal, £3 miliwn ar gyfer grant gofal seibiant i ofalwyr, a £391,000 o gyllid ychwanegol ar gyfer gofal cymdeithasol i garcharorion mewn sefydliadau diogel.