Part of the debate – Senedd Cymru am 3:45 pm ar 17 Ionawr 2018.
Rwy'n falch o godi i gefnogi cyflwyniad ardderchog fy nghyd-Aelod, Steffan Lewis, ar yr angen—yr angen pendant—am Fil parhad i Gymru. Dyma'r unig ffordd i achub ein sofraniaeth yma yng Nghymru. Gadewch inni fod yn glir: rydym yn sefyll ar groesffordd yma yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru. Rydym wedi colli pwerau eisoes gyda Deddf Cymru. Ers y refferendwm diwethaf, pan bleidleisiodd mwyafrif llethol o 64 y cant o bobl Cymru o blaid cynyddu pwerau'r Cynulliad hwn, rydym wedi llwyddo i basio 22 o ddarnau o ddeddfwriaeth ers 2011. Pe bai'r Ddeddf Cymru newydd wedi bod ar waith ers 2011, ni fyddem ond wedi gallu pasio wyth deddfwriaeth o'r fath. Rydym eisoes wedi colli pwerau ac rydym yn wynebu colli mwy, a dyna sy'n rhoi'r pwysau presennol ar amserlen y ddeddfwriaeth bresennol ynghylch isafswm pris alcohol. Rhaid inni gyrraedd diwedd Cyfnod 1 y ddeddfwriaeth honno erbyn diwrnod ffŵl Ebrill; fel arall, mae'n methu.
Yn dilyn Brexit, rydym yn wynebu colli rhagor o bwerau gyda Bil ymadael yr EU—pwerau sydd bob amser wedi bod gennym yma yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru ers 1999. Mae pysgodfeydd, yr amgylchedd ac amaethyddiaeth bob amser wedi dod o Frwsel i Gaerdydd. Yn awr, yn sydyn, mae ailgyfeirio'n mynd i fod—Brwsel i Lundain—heb unrhyw sicrwydd beth sy'n mynd i ddod i Gaerdydd. Mae hynny'n gwbl annerbyniol. Rydym wedi clywed llawer o sôn am barchu canlyniadau refferenda, ac rwy'n eu parchu. Ond gadewch inni barchu canlyniad pob refferendwm. Mae hynny'n cynnwys yr un ym mis Mawrth 2011, pan bleidleisiodd pobl Cymru yn bendant iawn dros gael rhagor o bwerau yn y lle hwn. Yn sicr nid ydynt erioed wedi pleidleisio o blaid colli pwerau, ac yn y refferendwm Brexit diwethaf, nid pleidleisio o blaid colli pwerau o Gymru a wnaethant. Mewn gwirionedd, roedd y rhai ar yr ochr 'gadael' yn siarad yn barhaus ynglŷn â sut y byddai gadael yr UE yn cynyddu'r pwerau a fyddai gennym yng Nghymru. Wel, addewid gwag iawn yw hwnnw yn wyneb realiti Bil ymadael yr EU a Llywodraeth y DU yn gwneud dim ynghylch gwelliannau anrhydeddus y Llywodraeth hon i'r Bil hwnnw.
Mae Steffan wedi rhoi arweiniad balch i ni fel plaid, a'r Cynulliad hwn, yn ei holl waith caled a diwyd dros fisoedd lawer ar holl fater cymhleth a blinderus Bil ymadael yr EU. Rwy'n canmol yn fawr iawn ei waith caled, ei ddyfeisgarwch a'i ddeallusrwydd yn craffu ar bob manylyn; mae'n drueni na chaiff ei efelychu yn San Steffan. Cefnogwch y Bil parhad. Diolch yn fawr.