Part of the debate – Senedd Cymru am 7:02 pm ar 24 Ionawr 2018.
Diolch yn fawr iawn. Hoffwn longyfarch Siân Gwenllian ar gael y ddadl hon. Mae cydraddoldeb yn agos iawn at fy nghalon ac fe'ch cefnogaf yn llwyr yn y pethau rydych wedi eu dweud.
Pan oeddwn yn San Steffan, gwnaethom drafod y posibilrwydd bryd hynny—y menywod yn San Steffan—o geisio cael y gyfraith i benderfynu y dylai fod cwotâu, ond nid oedd yr ysbryd cyffredinol o'n plaid. Felly, yn hytrach, pasiwyd y ddeddfwriaeth a alluogodd y pleidiau gwleidyddol i ddefnyddio camau cadarnhaol i helpu menywod i ddod yn Aelodau Seneddol ac yn Aelodau Cynulliad. Golygai hynny, yn y Blaid Lafur, ein bod yn gallu defnyddio rhestrau byr o fenywod yn unig ac roeddem yn gallu defnyddio gefeillio ar ddechrau'r Cynulliad hwn, a olygai ein bod wedi dod i mewn i'r Cynulliad gyda nifer gyfartal o ddynion a menywod.
Roedd honno'n broses boenus. Roedd yn broses lwyddiannus iawn, ond credaf ein bod wedi cyrraedd y cam yn awr lle mae'n rhaid inni gael deddfwriaeth. Credaf fod y cynigion gan y grŵp sydd wedi edrych ar y trefniadau yn y dyfodol ar gyfer y Cynulliad wedi cyflwyno'r hyn yr ystyriaf ei bod yn ffordd ymlaen gwbl hanfodol er mwyn cael 50:50 i bob plaid wleidyddol gyflwyno niferoedd cyfartal o ymgeiswyr. Nid wyf yn meddwl ei fod yn syml oherwydd, yn amlwg, mae gennych yr holl gwestiynau ynghylch pa seddi sy'n enilladwy a phob math o bethau felly i edrych arnynt, ond credaf fod yr hanes wedi bod mor hir a'r ymdrech wedi bod mor hir fel bod arnom ddyletswydd i bawb yng Nghymru—yn fenywod a dynion—i wneud yn siŵr fod gennym gynrychiolaeth gyfartal yma. Rwy'n meddwl na ddylem byth anghofio bod yr hyn a wnawn yma yn y Cynulliad yn gweithio er lles pobl Cymru, ac rydym yn ceisio gwella bywydau pobl yng Nghymru, ac er mwyn gwneud hynny, rydym angen cynrychiolaeth gyfartal. Rydym angen i fenywod gael eu cynrychioli yma, ac mae angen yr holl bobl arnom i fod yn Siambr wirioneddol dda a chynrychiadol. Felly, rwy'n eich cefnogi'n llwyr.