A gaf i ofyn am ddatganiad unigol ynghylch yr oedi o ran asesiadau awtistiaeth ledled Cymru? Efallai eich bod chi wedi gweld adroddiadau ymchwil BBC Cymru yr wythnos diwethaf a oedd yn nodi bod plant mewn rhannau o Gymru yn aros dwy flynedd ar gyfartaledd, cyn cael eu hasesu ar gyfer awtistiaeth, er gwaethaf targed Llywodraeth Cymru o chwe mis neu 26 wythnos. Fe wnaethom glywed yn sgil y ceisiadau rhyddid gwybodaeth i fyrddau iechyd lleol mai'r amser aros ar gyfartaledd yw 107 wythnos a chwe diwrnod ym Mwrdd Iechyd Lleol Hywel Dda, sy'n cwmpasu Sir Gaerfyrddin, Ceredigion a Sir Benfro, a 39 wythnos ar gyfartaledd yn ardal Bwrdd Iechyd Lleol Prifysgol Betsi Cadwaladr, sy'n cwmpasu gogledd Cymru, tan fod plentyn yn cael ei weld. Ond yn ôl Llywodraeth Cymru, mae'r Cynllun Awtistiaeth Integredig Cenedlaethol yn parhau i gael ei gyflwyno.

Y mis hwn, cysylltodd mam o Sir y Fflint â mi, a ddywedodd bod ei mab wedi ei asesu gan y gwasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed yn bum mlwydd oed, a nodwyd bod ganddo awtistiaeth gweithredu lefel uchel, ond ni chafodd ddiagnosis oherwydd fe wnaethon nhw ddweud y bydden nhw'n ei ailasesu ymhen ychydig o flynyddoedd yn hytrach na ddod i gasgliadau byrbwyll. Cafodd ei ailasesu'n ddiweddar gan y gwasanaeth awtistiaeth integredig newydd, a'r canlyniad oedd nad oedd e'n bodloni'r meini prawf awtistiaeth, ond yr oedd yn wahanol yn niwrolegol. Mae hi wedi gofyn am ail farn, gan fod yr adroddiad ysgrifenedig yn dangos yn glir, ei fod yn awtistig, ym mhob maes, ac ategir hyn gan y nifer o weithwyr proffesiynol y maen nhw'n gweithio gyda nhw ar hyn o bryd.

Rwyf i'n cynrychioli nifer fawr o etholwyr yn y gymuned awtistiaeth sy'n brwydro i gael y gwasanaethau sydd eu hangen ar gyfer eu hanwyliaid, ond caiff asesiadau eu gwrthod iddynt, yn aml ar sail annilys. Cefais gyfarfod gyda seicolegydd clinigol y bwrdd iechyd a gyda mam, sydd ar y sbectrwm ei hunan, y gwrthodwyd asesiad i'w merch ar y sail ei bod yn cuddio ei hanawsterau yn dda iawn ac yn ymdopi yn yr ysgol cyn iddi ymollwng yn llwyr yn y cartref. Yn hytrach, ceisiodd seicolegydd clinigol y bwrdd iechyd seicdreiddio'r fam ger fy mron. Fe wnes i gyfarfod â mam arall yr wythnos diwethaf gyda'i merch, sy'n 11 oed—