A gaf i ddechrau gyda'r un hawdd, sef nodi bod caws Caerffili wedi ennill statws dynodiad daearyddol gwarchodedig heddiw, fel yr unig gaws cynhenid yng Nghymru—ac rwy'n falch iawn o weld hynny, ond mae'n rhoi cyd-destun ehangach, wrth gwrs, i'r hyn a fydd yn digwydd pan fyddwn ni'n gadael yr Undeb Ewropeaidd, o ran statws dynodiad daearyddol gwarchodedig, ac, yn wir, brandio bwyd Cymru. Oherwydd, ar hyn o bryd, nid yw'n sicr y bydd yr hyn yr ydych yn ei weld yn y siopau heddiw, ar gael yn y siopau yn y dyfodol, ac mae angen i Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig  ddod i gytundeb â Llywodraeth Cymru ynglŷn â sut y bydd allforion, yn enwedig tu hwnt i'r DU, yn cael eu marcio. Gallwn ni fod mewn sefyllfa lle gallai bwyd o ansawdd uchel iawn Cymru yn cael statws dynodiad daearyddol gwarchodedig—15, o gynhyrchion erbyn hyn yng Nghymru—gael ei brandio fel bwyd o'r DU. Nawr, does gen i ddim yn erbyn bwyd o'r DU, rwy'n ei fwyta drwy'r amser, ond rwyf eisiau gweld bwyd Cymru yn cael ei frandio'n gywir, fel y gallwn ei farchnata a'i allforio, yn enwedig mewn marchnadoedd newydd, wrth gwrs. Felly, byddwn wir yn croesawu dadl ar hyn, mewn gwirionedd, gan y Llywodraeth, ar benderfyniad y Cynulliad, fel y gallwn ni rhoi neges glir iawn i Lywodraeth San Steffan, a fydd yn trafod cytundebau masnach ar ein rhan, ein bod ni eisiau ac angen gweld bwyd Cymru yn cael ei ddisgrifio'n benodol fel bwyd Cymru. Nid wyf yn erbyn dynodiad y DU fel rhan o'r gadwyn fwyd honno, ond rwyf wir eisiau i fwyd Cymru i gael ei ddisgrifio fel y cyfryw.

Mae'r ail fater yr hoffwn i ofyn cwestiwn yn ei gylch yn ymwneud â Hywel Dda, ac yn syml hoffwn ddweud hyn: roeddwn i'n bwriadu gofyn am yr ad-drefnu a'r cynlluniau sy'n cael eu datblygu, ond rwyf am ofyn cwestiwn llawer mwy penodol yn awr, a hynny am ddatganiad gan y Llywodraeth ynglŷn â'r protocol ynghylch gwaith y byrddau iechyd ag Aelodau'r Cynulliad, yng ngoleuni atebion syfrdanol y Prif Weinidog i'm chyd-Aelod, Adam Price.

Felly, hoffwn ei roi ar y cofnod, fy mod wedi cael dau e-bost gan Hywel Dda cyn y Nadolig, yn gofyn i mi gymryd rhan mewn rhai trafodaethau niwlog ac ansicr iawn. Roeddwn i'n credu bod hynny'n wahoddiad i roi sicrwydd gwleidyddol ar gyfer ystyriaeth o ddifrif, ac nid oeddwn i'n barod i fod yn rhan o hynny. Cefais e-bost ar 23 Ionawr, yn dweud, 'Rydym wedi ceisio eich ffonio chi'—does dim unrhyw gofnod o hynny, ond—'fe wnaethom ni geisio eich ffonio chi, a, gyda llaw, mae'r newid pwysig hwn yn digwydd ac mae ar fin cael ei gyhoeddi yn y wasg leol', ac fe wnes i ymateb i'r e-bost a chyfarfod â hwy ddydd Gwener. Ac rwy'n credu bod y cyfarfod hwnnw'n dilyn y cyfarfod yr oedd Angela Burns a Paul Davies newydd ei gael â nhw hefyd. Dywedon nhw wrthyf yn y cyfarfod ddydd Gwener ei bod nhw'n dymuno sefydlu grŵp cyfeirio gwleidyddol, y cyfeiriodd y Prif Weinidog ato —[Torri ar draws.]—sef y tro cyntaf i mi glywed amdano. Yn sicr, nid ydyn nhw wedi cysylltu â mi i ddweud eu bod nhw eisiau—nhw wnaeth fy ngwahodd i i'r grŵp hwnnw. Ond mae gennyf bryderon difrifol bellach ynghylch ymuno ag unrhyw grŵp o'r fath, gan wybod bod yr hyn yr wyf yn ei ddweud, ac yn ei e-bostio atynt, yn cael ei ddatgelu i'r Prif Weinidog, ac yna'n cael ei ddefnyddio ar gyfer ymosodiadau gwleidyddol arnaf yn y Siambr hon. Felly, mae hwn yn gwestiwn eithaf difrifol, er gwaethaf peth mwmian gan Weinidogion yn y lle hwn. Mae hwn yn gwestiwn difrifol: a oes protocol ynghylch y ffordd y mae byrddau iechyd yn ymdrin ag Aelodau'r Cynulliad wrth ystyried ad-drefnu pwysig o wasanaethau ysbyty yn eu hardal? Os nad oes protocol o'r fath, a wnaiff y Gweinidog—yr Ysgrifennydd y Cabinet perthnasol—sicrhau bod protocol o'r fath yn cael ei sefydlu, oherwydd, os nad oes protocol o'r fath ar waith, nid wyf yn teimlo fy mod i'n gallu ymgysylltu â Hywel Dda?