Llywydd, pryd bynnag yr ydym ni'n trafod y materion hyn, mae rhaniad clir mewn gwleidyddiaeth, lle mae pleidiau'r chwith yn dymuno cynyddu cyfranogiad ac annog pobl i bleidleisio, a'r pleidiau ceidwadol hynny ar y dde yn ceisio atal pobl rhag pleidleisio, ac yn ceisio mygu pleidleiswyr ac yn ceisio dod o hyd i ffyrdd o osod rhwystrau o ran galluogi pobl i bleidleisio. A chaniatéwch imi ddweud hyn: rwyf eisiau perswadio ac annog, a hyd yn oed, os gaf i fod mor hy a dweud, i ysbrydoli pobl i bleidleisio ac i gymryd rhan yn ein democratiaeth. Ac nid ydych chi'n gwneud hynny, Llywydd, drwy restru'r anawsterau, rhestru problemau a darogan gwae inni dro ar ôl tro.

Sefais ar gyfer etholiad, nid er mwyn gwneud dim ond disgrifio anawsterau'r cymunedau roeddwn i'n ceisio eu cynrychioli, ond i ddarganfod atebion i'r problemau hynny a cheisio datrys y problemau yr ydym ni'n eu hwynebu. A dyna pam, wrth geisio gwneud y datganiad hwn y prynhawn yma, rwyf eisiau annog mwy o bobl i bleidleisio. Rwyf eisiau i bobl 16 ac 17 oed yn y wlad hon deimlo'n rhan o'r gymuned hon a bod yn rhan o ddyfodol eu teuluoedd a'u cymunedau. A byddwn yn rhoi hawl iddyn nhw bleidleisio, a byddwn yn sicrhau eu bod yn gallu arfer yr hawl honno. Byddwn yn gwneud hynny yn syml drwy gyfrwng addysg, ond fe wnawn ni hynny hefyd drwy'r ffordd y byddwn ni, bleidiau gwleidyddol, yn ymgyrchu, a thrwy'r ffordd y byddwn ni wleidyddion a Gweinidogion yn llywodraethu. A byddwn yn ysbrydoli pobl i bleidleisio. Dyna fy agwedd i. Dyna rwy'n ei ddymuno ac yn disgwyl i'r Llywodraeth hon yn ei chyfanrwydd ac i eraill ei wneud.

Ond caniatewch i mi ddweud hyn: holl bwrpas, y diben o ddarparu ar gyfer pwerau caniataol i'n galluogi i edrych ar ddewisiadau gwahanol, ac i edrych ar wahanol bosibiliadau a dyheadau, i'n galluogi i wneud y newidiadau hyn, yw deall goblygiadau'r newidiadau hynny, ac i ddeall goblygiadau'r hyn yr ydym ni yn ceisio ei gynnig. Felly, byddwn yn sicrhau y bydd y Comisiwn Etholiadol yn rhoi sylw ac ystyriaeth i bob prosiect peilot, yn gwbl annibynnol ar y Llywodraeth, a chyn inni wneud unrhyw newidiadau parhaol sylfaenol i'r system etholiadol, byddwn yn sicrhau ei bod yn ddiogel, byddwn yn sicrhau y caiff ei diogelu rhag twyll, a byddwn yn sicrhau ei bod yn perfformio fel yr ydym yn disgwyl iddi wneud, ac mae hynny'n golygu cynyddu cyfranogiad hefyd.

Ond caniatewch i mi ddweud hyn: wrth sicrhau bod modd i bobl 16 a 17 mlwydd oed bleidleisio, rydym ni'n edrych ar gynyddu'r hawl i bleidleisio a rhoi cyfran iddyn nhw yn ein cymdeithas ac yn ein cymunedau. Caniatewch imi ddweud hyn: rwyf eisiau sicrhau bod y bobl hynny, yn enwedig y bobl hynny sy'n cyflawni dedfrydau carchar cymharol fyr, hefyd yn teimlo bod ganddyn nhw ran yn y gymdeithas a'r gymuned lle maen nhw'n byw. Mae angen inni sicrhau bod, yn bennaf yn yr achos hwn, dynion ifanc, yn teimlo bod ganddyn nhw gyfran yn eu cymuned, ac mae angen inni roi pwyslais clir ar adsefydlu, ar hyfforddiant, ar sicrhau nad yw pobl yn teimlo eu bod nhw wedi eu heithrio o gymdeithas, ond yn teimlo eu bod nhw wedi cael cyfleoedd i chwarae rhan lawn yn ein cymdeithas. A byddwn yn gwneud hynny drwy sicrhau bod pobl sydd dan glo am gyfnodau byr yn gallu pleidleisio mewn etholiadau lleol, ac yn teimlo y cawn nhw eu gwerthfawrogi a'u bod yn werthfawr yn ein cymdeithas, ac y byddwn yn buddsoddi yn eu dyfodol nhw ynghyd ag yn ein dyfodol ni.