Part of the debate – Senedd Cymru am 5:07 pm ar 30 Ionawr 2018.
A gaf innau ddiolch i'r Ysgrifennydd Cabinet am ei datganiad y prynhawn yma? Efallai y byddech chi'n disgwyl bod gen i deimladau cymysg am y datganiad sydd wedi cael ei wneud. Yn sicr, rwy'n falch eich bod chi yn ailgydio yn y mater yma wedi o leiaf ddau o'ch rhagflaenwyr fethu, yn fy marn i, â mynd i'r afael yn ddigonol â'r mater yma. Ond rydych chi yn stopio'n fyr o beth mae nifer ohonom ni wedi bod yn galw amdano fe ers blynyddoedd—ac rwyf i a Phlaid Cymru wedi bod yn glir ynglŷn â'r hyn y byddem ni yn dymuno ei weld—ond rwyf yn cydnabod bod hwn yn gam i'r cyfeiriad iawn, beth bynnag, os nad yw'n mynd i'r union bwynt y byddwn i'n dymuno i chi fynd iddo.
Mi fydd, hyd y gwelaf i, yn cryfhau'r fframwaith polisi a deddfwriaethol o gwmpas addysgu gartref, ond mae yn gadael rhai cwestiynau yn fy meddwl i o hyd, ac mae'n bosibl y daw'r rhain yn gliriach wrth i fwy o fanylion gael eu rhyddhau. Byddwn i yn gofyn eto pam nad ydych chi yn dilyn cyngor y comisiynydd plant, yr NSPCC, y bwrdd diogelu annibynnol cenedlaethol a'r adolygiad arfer plant—y child practice review diweddar—sydd oll wedi galw am gofrestr statudol. Rydych chi yn cydnabod yn y datganiad bod gwledydd eraill wedi gweithredu systemau cofrestru ers blynyddoedd, ond eto rydych chi'n gwrthod hynny yma yng Nghymru.
Hefyd, sut fydd gofyn i awdurdodau lleol ddod o hyd i'r plant yma sy'n cael eu haddysgu adref a'u rhoi nhw ar fas data yn fwy effeithiol na rhoi disgwyliad ar y rhieni i'w cofrestru nhw? Byddwn yn tybio y byddai mwy o blant yn cael eu hadnabod os yw rhieni yn gorfod eu cofrestru nhw, yn hytrach na rhywsut bod awdurdodau lleol yn gorfod trio eu tracio nhw lawr. Felly, rwy'n dal yn stryglo gyda hynny i raddau, ac fe fyddwn i yn ddiolchgar pe baech chi'n gallu jest ymateb i hynny. Roeddwn i hefyd am godi'r goblygiadau cyllidebol ac a oedd yna rai, gan y byddai yna ddisgwyliad ychwanegol ar awdurdodau lleol. A fyddai yna adnoddau ychwanegol yn cael eu gwneud ar gael iddyn nhw?
Mae yna lot o bethau positif yn y datganiad—peidiwch â'm camddeall i. Rydw i yn gweld hwn yn gyfle i sicrhau gwell cysondeb ar draws Cymru o safbwynt y modd y mae awdurdodau lleol yn ymwneud â, ac yn cefnogi, teuluoedd sydd yn dewis addysgu eu plant gartref. Rŷch chi wedi cyfeirio at well mynediad i adnoddau fel labordai, Hwb ac yn y blaen, ac mae gen i ddiddordeb arbennig yn y cyfeiriad rŷch chi wedi ei wneud at, wrth gwrs, yr ymdrech efallai i gynnig cyfle i ddysgu Cymraeg. Rwy'n gwybod eich bod chi'n mynd i edrych i mewn i'r opsiynau hynny. Os oes gennych chi rai syniadau penodol, byddwn i'n falch i'w clywed nhw nawr, achos, yn amlwg, mae hynny yn rhywbeth y byddwn i â diddordeb ynddo fe.
Nawr, mae'r comisiynydd plant, wrth gwrs, yn gyson wedi ein hatgoffa ni bod yna feini prawf penodol y byddai hi'n chwilio amdanyn nhw mewn unrhyw approach i'r maes yma.