5. Dadl Aelodau o dan Reol Sefydlog 11.21(iv): Contractau preswyl lesddaliad

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:01 pm ar 31 Ionawr 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative 4:01, 31 Ionawr 2018

(Cyfieithwyd)

Dyna chi newydd ei ddweud: mae'r cyfreithwyr yn aml, os mynnwch—. Anogir pobl wrth brynu eiddo i ddefnyddio cyfreithiwr penodol, felly mae'n golygu nad yw ein cyfreithwyr lleol ein hunain yn yr ardal yn cael eu cynnwys, os ydynt yn ddatblygwr mawr. Ac mae'n ddyletswydd mewn unrhyw drafodiad cyfreithiol, mewn trawsgludo o unrhyw fath—rwy'n credu na ddylai pobl fod yn mynd i sefyllfa lle y cânt eu dallu drwy beidio â gwybod nad ydynt yn prynu'r rhydd-ddaliad ei hun.

Mae'r posibilrwydd o gamfanteisio yn golygu bod prynwyr tai yn cael eu llesteirio gan gytundebau annheg a rhenti tir cynyddol. Awgrymodd ymchwil Direct Line for Business yn 2016 fod y rhent tir blynyddol cyfartalog yn £371 ar gyfer adeiladau newydd a £327 ar gyfer eiddo hŷn. Ac fel rwy'n dweud, o ran prynu'r lesddaliad, ychydig iawn o amser a roddwyd i'r bobl hyn i brynu eu rhydd-ddaliad, a phan ddaeth yr amser hwnnw i ben, cawsant rybudd y gallai'r gost godi. Am bryder yw hynny i rywun sy'n credu eu bod wedi prynu eu cartref eu hunain.

Mae'r arferion hyn yn anghyfiawn, yn ddiangen ac mae angen rhoi diwedd arnynt, ac roeddwn wrth fy modd pan gyhoeddodd yr Ysgrifennydd Gwladol dros Dai, Cymunedau a Llywodraeth Leol, Sajid Javid, fesurau newydd i atal arferion annheg, ac ar pryd, fe siaradais gyda ein diweddar gyd-Aelod, Carl Sargeant. A gwn ei fod yn awyddus iawn a dywedodd y byddai'n dychwelyd ataf. Yn anffodus, ni allodd wneud hynny. Ond roedd yn bendant yn mynd i edrych ar hyn a sicrhau rhyw fath o ateb.

Dengys ffigurau diweddar gan y Gwasanaeth Cynghori ar Lesddaliadau fod 57 y cant o lesddeiliaid y DU yn gyffredinol yn gresynu eu bod wedi prynu eiddo yn y ffordd honno, ac felly mae'r camau hyn gan y Llywodraeth Geidwadol yn San Steffan i wahardd gwerthu eiddo lesddaliadol a adeiladir o'r newydd, cyfyngu ar achosion o gamfanteisio ar lesddaliadau a sicrhau gwell amddiffyniad i bobl sy'n rhentu a phrynwyr cartrefi, i'w croesawu'n fawr. Felly, y cyfan y buaswn i'n ei ddweud yw: gadewch inni symud ymlaen i wneud yr un peth yma yng Nghymru. Mae'r bobl sy'n prynu eiddo, ein deiliaid tai yng Nghymru, yn haeddu pob amddiffyniad sydd ar gael ledled y DU. Diolch i chi.