Part of the debate – Senedd Cymru am 4:26 pm ar 31 Ionawr 2018.
Dyna'r pwynt rwy'n mynd ar ei drywydd. Ond roedd yn bwysig fy mod yn gallu crybwyll hynny a chael yr ymateb hwnnw gan y Gweinidog. Ond rwyf hefyd yn ymwybodol fod y Ffederasiwn Adeiladwyr Cartrefi wedi datgan eu bod yn gweithio gyda'u haelodau i edrych ar ddewisiadau eraill yn lle lesddaliadau, megis cyfunddaliadau, gan ddefnyddio'r ddeddfwriaeth hawl i reoli. Nid wyf yn credu bod hynny wedi'i grybwyll eto y prynhawn yma. Clywais hefyd gan y Gweinidog y byddai'n hoffi gweld rhagor o gwmnïau hawl i reoli yn cael eu sefydlu gan eu bod yn galluogi lesddeiliaid i gymryd rheolaeth dros reoli eu hadeiladau a rhyddhau eu hunain o afael y cwmnïau rheoli nad ydynt yn darparu gwasanaeth proffesiynol a gwerth am arian.
Rwyf hefyd yn ymwybodol o gwmnïau rheoli dielw sy'n cael eu sefydlu. Yn wir, mae gennym rai enghreifftiau o'r rheini yn fy etholaeth i, ond wrth gwrs, maent yn galw am gryn fedr gwirfoddol a gallu rheoli gwirfoddol.
Edrychaf ymlaen at glywed gan y Gweinidog gan fy mod yn deall hefyd ei bod yn edrych ar reoleiddio cwmnïau rheoli lesddaliadau preswyl fel rhan o'r opsiynau ar gyfer diwygio lesddaliadau yn ehangach. Ond fel y dywedwyd, mae Llywodraeth Cymru yn sybsideiddio ac cefnogi prynwyr cartrefi, yn enwedig prynwyr ifanc, gyda Cymorth i Brynu, ond mae anfanteision yn y trefniadau lesddaliadol tymor byr a hirdymor sy'n cael eu gosod arnynt. Mae un o fy etholwyr wedi dweud ar ran ei merch yn y sefyllfa hon, 'Mae angen mwy o wybodaeth am gostau cudd lesddaliadau i rybuddio prynwyr ifanc sydd ddim yn ymwybodol o'r peryglon.'
Nododd Mick Antoniw hyn yn eglur iawn wrth gyflwyno'r ddadl hon, yn ei araith agoriadol ar annhegwch cynhenid a chymhlethdod y system lesddaliadau. Gofynnodd i'r Gweinidog am eglurhad ynglŷn â phryd y bydd hi'n gwneud cyhoeddiad ar y mater pwysig hwn—yn unol â'n maniffesto—sy'n rhoi llawer o aelwydydd yng Nghymru dan anfantais. A allai Cymru ddysgu oddi wrth yr Alban ac arwain y ffordd o ran diwygio lesddaliadau?