Diolch yn fawr iawn, Ddirprwy Lywydd, am alw arnaf i siarad yn y ddadl bwysig hon. Mae'r Cadeirydd a siaradwyr eraill wedi amlinellu maint y broblem a sut y mae'n effeithio ar y babi yn ogystal â'r fam a'r plant eraill yn y teulu.

Mae'r mater yr uned mamau a babanod wedi'i wneud yn glir iawn. Credaf fod pawb yn cytuno. Mae'r holl siaradwyr sydd wedi dweud unrhyw beth y prynhawn yma wedi gwneud achos dros gael uned mamau a babanod arbenigol, ac rwy'n falch fod y Llywodraeth wedi ymateb yn dda i hynny. Oherwydd fe glywsom straeon gofidus iawn ynglŷn â sut oedd absenoldeb uned mamau a babanod leol yn ei gwneud yn anodd iawn i fenywod a oedd angen gofal fel cleifion mewnol ac a wynebodd ddewis ofnadwy mewn gwirionedd o orfod mynd i wardiau gofal seiciatrig oedolion naill ai heb eu babanod, neu fynd i uned mamau a babanod yn Lloegr, yn aml iawn ymhell i ffwrdd.

Clywsom gan un gwirfoddolwr trydydd sector a oedd angen help, ond roedd ei huned mamau a babanod agosaf ym Manceinion, ac fe wrthododd oherwydd y pellter y byddai'n rhaid iddi ei deithio, a fyddai'n golygu ei bod i ffwrdd oddi wrth ei rhwydwaith o gymorth teuluol. Ond wrth edrych yn ôl, roedd hi'n gwybod mai dyna fyddai wedi bod orau i'w hiechyd meddwl. Yn sicr, yr hyn rwyf wedi ei deimlo o'r ymchwiliad hwn yw'r manteision mawr a all ddod o driniaeth ar gyfer cleifion mewnol, ac nid wyf yn meddwl fy mod yn ymwybodol o hynny cyn inni wneud yr ymchwiliad hwn mewn gwirionedd. Felly, roedd hi'n ofnadwy meddwl fod pobl yn methu cael y gwasanaeth hwnnw.

Roedd yn siomedig fod yr uned mamau a babanod wedi cau yng Nghaerdydd yn 2013. Rai blynyddoedd cyn hynny, fe gymerais ran yn helpu i'w chadw ar agor, ond yn y bôn, credaf nad oedd digon o ddefnydd ar y gwelyau, ond efallai fod hynny oherwydd nad oedd dealltwriaeth iawn o'r hyn yr oedd angen y gwelyau ar ei gyfer. Beth bynnag, y neges glir gan ein pwyllgor yw y dylid cael uned mamau a babanod ar hyd coridor yr M4, ac y dylid gwneud trefniadau yng ngogledd Cymru. Credaf mai dyna un o'n hargymhellion cryfaf.

Yn ail, roeddwn am gyfeirio'n fyr at y mater a grybwyllwyd ynghylch bwydo ar y fron. Mae pawb ohonom yn gwybod pa mor bwysig yw bwydo ar y fron i iechyd plant, ond mae hefyd yn bwysig iawn i'r broses o fondio rhwng y fam a'r plentyn, sydd yn ei dro wrth gwrs yn helpu iechyd meddwl y fam. Ac rwy'n bryderus ynghylch rhywfaint o'r dystiolaeth a gawsom, a oedd fel pe bai'n dangos bod mamau a oedd wedi methu bwydo ar y fron ac yn teimlo eu bod yn fethiant yn wynebu mwy o risg o gael problemau iechyd meddwl amenedigol. Felly, credaf fod hynny'n rhywbeth y dylem fod yn ymwybodol ohono, oherwydd credaf fod yn rhaid inni wneud popeth a allwn, fel Llywodraeth, i hyrwyddo bwydo ar y fron, ond yn amlwg, cawsom dystiolaeth ei fod yn anodd iawn i fenywod ar adegau, ac y gall hyn wneud iddynt deimlo'n fwy bregus. Felly, roeddwn yn meddwl bod hwnnw'n bwynt pwysig iawn a wnaed.