8. Dadl: Setliad terfynol yr Heddlu 2018-19

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:16 pm ar 13 Chwefror 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Alun Davies Alun Davies Labour 5:16, 13 Chwefror 2018

(Cyfieithwyd)

Ildiaf i Darren Millar yn y gobaith ofer—byddech wedi meddwl y buaswn wedi dysgu fy ngwers ar ôl degawd o wneud hynny—y byddai ef mewn gwirionedd yn ysbrydoli'r ddadl ac y byddai'n ysbrydoli'r Aelodau, yn hytrach na pharhau i fynd ar ôl dadl sydd wedi methu, na lwyddodd i'w wneud yn ei sylwadau sylweddol a methodd â gwneud hynny eto yn y fan hon. Ond os yw eisiau ymuno â mi i gefnogi datganoli cyllideb plismona a chyfrifoldeb am blismona—byddwn yn ildio eto pe byddai'n dymuno. Nid yw'n dymuno hynny.

Ond gadewch i mi ddweud hyn wrth ymateb i'r ddadl: rwyf i yn cytuno â'r pwyntiau a wnaed gan Siân Gwenllian ar fater cyllidebau ac ar ddatganoli heddluoedd hefyd. Gallaf sicrhau Gareth Bennett mai polisi Llywodraeth Cymru yw y dylai'r materion hyn gael eu datganoli i Gymru, ac mae'n bolisi gan y Blaid Lafur a'r mudiad Llafur fod y pethau hyn i'w datganoli i'r lle hwn ac i'r wlad hon. Ac roedd y pwyntiau a wnaed gan Mick Antoniw, credaf, yn drawiadol tu hwnt. Ond mae'r pwyntiau a wnaed am swyddogion cymorth cymunedol a'r swyddogaeth sydd ganddynt mewn cymunedau wrth helpu i'w cadw'n  ddiogel yn gwbl sylfaenol i fynd i'r afael â materion torcyfraith a materion diogelwch cymunedol. Byddwn yn parhau i amddiffyn y gyllideb honno, ac yn sicr rwy'n awyddus i weld cyfraniad Llywodraeth Cymru tuag at swyddogion cymorth cymunedol yn cael ei gynnal yn y tymor hwy, ac nid yn unig dros y flwyddyn ariannol gyfredol bresennol ac i ddod.

Ond mae'r pwynt sylfaenol a gododd Mick Antoniw am 18 y cant o doriadau yn hytrach na chynnydd o 30 y cant yn y gyllideb yn sylfaenol i holl rannau eraill y ddadl a gawsom ni'r prynhawn yma. Yn y pen draw, rydym wedi clywed geiriau caredig am yr heddluoedd gan Ysgrifenyddion Cartref a Gweinidogion plismona olynol yn Llundain, ond yr hyn na welsom ni fu arian i gynnal a chefnogi'r polisïau hynny.

A gadewch imi ddweud hyn, Dirprwy Lywydd: roedd Mark Isherwood, mewn cyfraniad braidd yn rhyfedd, yn ymddangos ei fod yn dadlau ar un adeg fod gan yr heddlu lawer gormod o arian, os unrhyw beth, ac yna roedd yn ymddangos ei fod yn rhoi'r bai ar ddioddefwyr bron am nifer y troseddau, ac rwyf yn cael honno'n ddadl ryfedd i'w gwneud. Ond gadewch imi ddweud hyn wrth Mark Isherwood, oherwydd gwn fod ganddo rai pryderon gwirioneddol ym mhob un o'r materion hyn: yn y bôn, mae gennym ddau fater yn ein hwynebu yma. Mae gennym setliad diffygiol sy'n cyflwyno polisïau a gafodd eu gwneud yn wael, ac mae gennym resymeg ddiffygiol yn y Trysorlys nad yw'n rhoi digon o arian i'n gwasanaethau cyhoeddus craidd, ac rwy'n cynnwys yr heddlu yn hynny o beth.

Gadewch i mi ddweud hyn: roeddwn yn ymweld â charchar Abertawe fore dydd Iau diwethaf a bûm yn siarad â rheolwyr y carchar a rheolwyr y gwasanaeth carchardai ar y pryd. Mae'n amlwg i mi oni allwn ganolbwyntio a gosod cyd-destun ein polisi cosbau o fewn cyd-destun adsefydlu, o fewn cyd-destun y gwasanaeth prawf a godwyd gan arweinydd Plaid Cymru yn ystod y sesiwn cwestiynau yn gynharach heddiw, o fewn cyd-destun y gwasanaethau iechyd a ddarperir gan y byrddau iechyd lleol, o fewn cyd-destun darparwyr addysg lleol yn darparu addysg ar gyfer pobl sydd yn y carchardai, heb gyd-destun yr heddlu yn gweithio ochr yn ochr â gwasanaethau golau glas eraill, heb gyd-destun y gallu i gydgysylltu gwasanaethau a chyflawni dull cydlynol wrth lunio polisi, nid ydym yn mynd i lwyddo i gyflawni polisi cydlynol mewn unrhyw elfen o faes cyfiawnder. Ac rwy'n credu mai trychineb yw hynny. Mae'n drychineb i bobl Cymru nad ydyw Llywodraethau olynol y DU wedi gallu sefydlu polisi plismona a chyfiawnder sydd wedi sicrhau setliad i'r lle hwn sy'n angenrheidiol ac yn foddhaol. Mae honno'n drychineb lwyr, a gobeithio y gwelwn newidiadau sylweddol yn y setliad yma a fydd yn ein galluogi i gael y cydlyniad hwnnw yn y dyfodol.

Gadewch i mi ddweud hyn—ac roedd Siân Gwenllian yn llygad ei lle yn y pwyntiau a wnaeth hi: na fydd cydlyniad polisi yn trosi'n blismona mwy effeithiol, ni fydd yn golygu darpariaeth fwy effeithiol o ran diogelwch yn ein cymunedau, na darpariaeth o'r amddiffyniad sydd ei angen ar ein dinasyddion ac y maent yn ei haeddu ac yn gofyn amdano, oni bai fod digon o arian i wasanaethau plismona er mwyn cyflawni hynny. Ac yn y bôn mae'r Trysorlys a Llywodraeth Geidwadol y Deyrnas Unedig wedi methu â darparu arian parod ar sail y geiriau y maen nhw—