3. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Gwerthfawrogi Gweithlu'r GIG

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:47 pm ar 6 Mawrth 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 2:47, 6 Mawrth 2018

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi am y gyfres honno o gwestiynau. Unwaith eto, credaf fod yr ymrwymiad staff yr ydym i gyd wedi'i weld—straeon am bobl yn cerdded milltiroedd drwy'r eira i gyrraedd eu gwaith—a chefnogaeth aruthrol y cyhoedd, gyda phobl yn rhoi lifft ac yn tramwyo ffyrdd i roi lifft i staff wrth iddynt eu gweld yn mynd i'w gwaith, mewn gwirionedd yn hynod galonogol, sydd, unwaith eto, yn atgyfnerthu'r gwerth cyhoeddus a roddir ar y gwasanaeth.

Rwy'n mynd i ymdrin â'r amrywiaeth o bwyntiau. Ynglŷn â'ch pwynt ynghylch a allem ni flaenoriaethu staff y GIG, mae darn o waith eisoes yn rhoi sylw i hyn yn dilyn sylwadau blaenorol a wnaed yn y Siambr. Rwy'n meddwl bod angen inni ymbwyllo ynglŷn â hyn, oherwydd os ydym yn penderfynu rhoi mantais i grwpiau o staff, o ble bynnag y maen nhw—p'un a ydyn nhw yn y GIG, neu yw y gwasanaethau brys, gofalwyr neu bwy bynnag—ac os ydym yn dweud nad eu hangen clinigol ond i bwy maen nhw'n gweithio fydd yn eu gweld yn cael mantais yn y system, rwy'n credu bod angen inni feddwl yn ofalus iawn am yr hyn y mae hynny'n ei olygu.

Felly, yn sicr ni fyddwn yn sefyll yn y Siambr heddiw a dweud y bydd gweithlu'r GIG yn cael blaenoriaeth dros bobl eraill, ond mae heriau am y GIG fel cyflogwr beth bynnag. Dylai unrhyw gyflogwr gefnogi eu gweithwyr gyda chymorth iechyd galwedigaethol da naill ai i'w cadw mewn gwaith neu i'w helpu i ddychwelyd i'r gwaith os nad ydyn nhw yn y gwaith, ac i ddeall y rhesymau dros hynny yn ogystal. Mae hynny'n bwynt gwahanol, o bosib, i'w gweld yn cael blaenoriaeth dros ddinasyddion eraill y wlad ar gyfer triniaeth.

O ran y gweithlu gofal cymdeithasol, mewn gwirionedd, gwnaeth Rebecca Evans, yn ei swyddogaeth flaenorol, nifer o ddatganiadau ynglŷn â hyrwyddo'r gweithlu gofal cymdeithasol a llwybr gyrfa ar eu cyfer. Byddwch yn clywed mwy gan Huw Irranca-Davies ynghylch y pwyntiau hynny yn y misoedd nesaf yn ogystal. Hefyd, bydd hynny yn gysylltiedig ag ymrwymiadau a wnaed gan y Llywodraeth yn 'Ffyniant i bawb', bod y sector gofal cymdeithasol yn sector blaenoriaeth yn rhan o'r economi sylfaenol. Felly, byddwch yn clywed mwy am y gweithlu gofal cymdeithasol yn unigol yn ogystal â gyda'i gilydd, fel yr wyf wedi dangos yn fy natganiad ynghylch datblygu sgiliau ar gyfer a chyda'r gweithlu hwnnw sydd, yn ddealladwy, yn integredig, a bydd yn fwy felly, gyda'r gwasanaeth iechyd gwladol.

O ran y twf daearyddol yn nifer y staff, mae rhai o'n hardaloedd mewn gwirionedd wedi gwneud yn dda iawn yn hyn o beth. O ran recriwtio nyrsys, er enghraifft, mae Hywel Dda wedi gwneud yn dda iawn mewn gwirionedd o ran recriwtio rhagor o nyrsys yn y flwyddyn neu ddwy ddiwethaf. Rhan o'r her ar gyfer gwahanol raddau o staff yw y gall fod yn anodd recriwtio mewn gwahanol rannau o'r wlad—dyna pam y cynlluniwyd 'Hyfforddi. Gweithio. Byw', oherwydd gallwch gael bywyd gwych yn byw yn rhannau gorllewinol Cymru, boed y gogledd, y canolbarth neu'r de, ac mae'n ymwneud â sut yr ydych chi'n sicrhau bod y cyfleoedd hynny ar gael ac yna yn deall beth y mae hynny'n ei olygu i staff gofal iechyd a'u teuluoedd i symud yno a gwneud y dewis cadarnhaol o fyw yn neu ger y rhan honno o'r wlad.

Mae rhywfaint o hynny hefyd, fodd bynnag, yn mynd yn ôl at y pwyntiau a wneuthum yn fy natganiad am y modelau gofal a ddarperir, oherwydd mae a wnelo hyn i raddau â dealltwriaeth ac ystyried yr heriau a nododd yr arolwg seneddol ar gyfer pob un ohonom ni os ydym yn dymuno rhedeg ein modelau gofal presennol, yna ni fyddan nhw'n gweithio—ni fyddan nhw'n gweithio ar gyfer y staff na'r cyhoedd. Felly, nid yw ein ffordd bresennol o redeg y gwasanaeth cyfan yn addas ar gyfer y dyfodol, ac mae newid hynny yn bwysig mewn gwirionedd. Ac rwyf wedi sôn o'r blaen yn y gorffennol am fodelau gofal sydd wedi newid sydd wedi gwneud recriwtio yn haws. Mae gofal strôc yng Ngwent yn enghraifft dda o ble mae newid yn y ffordd y cyflwynir gofal yn ei gwneud hi'n haws recriwtio'r staff cywir i ddarparu'r gofal hwnnw o ansawdd gwell.

Ni allaf ddweud wrthych beth yw'r ganran o hyfforddeion meddyg teulu sy'n hanu o Gymru, ond byddaf yn ymchwilio i weld os gallaf roi ffigur ystyrlon ac yn ysgrifennu at yr Aelodau ynghylch hynny. Ac ynglŷn â band 6 a pharafeddygon, byddwch wedi gweld bod Lloegr wedi cyhoeddi statws parafeddygon band 6 beth amser yn ôl. Maen nhw eto i gytuno ar sut i gyflawni hynny, serch hynny, felly dyw hynny ddim ar waith yno. Fe wnaethom ni hynny, ac, unwaith eto, mewn partneriaeth gymdeithasol cawsom sgwrs â chyflogwyr, gydag undebau llafur yn ogystal, ac fe wnaethom ni gytuno nid yn unig ar gynllun ar gyfer band 6—felly, beth ddylai hynny ei olygu—ond, mewn gwirionedd, sut i gyflawni hynny hefyd, oherwydd mae'n ymwneud â sgiliau newydd a'r sgiliau hynny'n cael eu defnyddio'n gyson i gael y cyflog band 6 sy'n gysylltiedig â hynny. Ni fydd pob parafeddyg yn dymuno gwneud hynny. Bydd swyddogaeth yn dal i fod ar gyfer parafeddygon ym mand 5 yn y gwasanaeth. Felly, rydym mewn sefyllfa dda, ac arian ar gyfer diwygio a gwella yw hwnnw. Mae'n dda ar gyfer y gweithlu i wneud gwaith y maent yn ei chael yn ddiddorol ac i feithrin y sgiliau y byddwn oll yn elwa arnyn nhw yn y byd cyhoeddus yn gyffredinol. Rydym ni wedi gwneud dewis anodd i fuddsoddi arian wrth wneud hynny, ac mae hynny'n golygu bod arian yr ydym wedi'i fuddsoddi yn yr agwedd honno nad yw ar gael mewn rhannau eraill o'n gweithlu, ond dyna'r dewis a wnaethom ni, unwaith eto, ar gyfer dyfodol y GIG a'r bobl y mae'n eu gwasanaethu.