4. Datganiad gan Arweinydd y Tŷ a'r Prif Chwip: Diwrnod Rhyngwladol y Menywod

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:06 pm ar 6 Mawrth 2018.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour 4:06, 6 Mawrth 2018

(Cyfieithwyd)

Rwy'n meddwl mai'r peth arbennig am ddadorchuddio'r plac heddiw, i mi, oedd brwdfrydedd wyresau Val Feld wrth iddynt gymryd rhan yn y seremoni—mae hynny'n hollol wych.

Beth bynnag, gan symud yn ôl i dlodi mislif. Does dim amheuaeth gen i fod yna bobl sydd ymhlith y mwyaf difreintiedig yn y gymdeithas sy'n gorfod defnyddio sanau a chadachau a deunyddiau eraill er mwyn ymdopi â'u mislif. Yn y chweched economi fwyaf yn y byd, mae hynny'n gwbl annerbyniol. Rwy'n falch iawn o glywed eich bod chi'n gweithio ar hynny gydag  Ymddiriedolaeth Trussell. Darllenais adroddiad Rhondda Cynon Taf gyda diddordeb mawr, a oedd yn cynnwys sylwadau gan y cyn-athrawes Jayne Brencher, sy'n amlwg yn wybodus iawn am y mater o dlodi mislif ac ysgolion. Credaf fod nifer o bethau i'w hystyried yn yr adroddiad. Un o'r rheini yw nad wyf wedi fy argyhoeddi mai tlodi mislif sy'n cadw rhai disgyblion i ffwrdd o'r ysgol yn ystod eu mislif; rwy'n credu ei bod yn ymwneud yn llawer mwy ag urddas a phobl yn teimlo'n dda amdanynt eu hunain ac yn hyderus. Felly, gwn fod Rhondda Cynon Taf wedi dyrannu £50,000 ar gyfer y cyfnod treialu mewn ysgolion a hyd at £98,000, ond mae'r rhan fwyaf ohono yn ymwneud â gwneud yn siŵr bod biniau ar gyfer gwaredu padiau mislif a thyweli mewn ysgolion, a byddai rhywun yn disgwyl gweld y biniau hynny fel mater o drefn.

Credaf ei bod yn ddiddorol iawn clywed gan y merched eu hunain. Fe wnaeth bron i 800 o ddisgyblion gymryd rhan ac roedd gen i ddiddordeb mawr mewn gweld bod 15 y cant wedi dweud y byddent yn dymuno i Mooncups fod ar gael, sef yr ateb mwyaf cynaliadwy yn amlwg, oherwydd fel arall rydych chi'n ychwanegu at y mynydd sbwriel, sy'n gorfod mynd i safleoedd tirlenwi neu cael ei losgi. Felly, byddwn yn gobeithio y gallech chi edrych ar hynny fel ateb cynaliadwy ar gyfer sicrhau bod gan bawb fodd o ymdopi â'u mislif. Ond, yn amlwg, os ydych chi'n mynd i gael Mooncups mewn ysgolion, bydd yn rhaid cael cyfleusterau golchi dwylo yn y toiled. Felly, mae'n fater cymhleth. Yr oeddwn yn synnu'n fawr, fodd bynnag, o weld er bod y rhan fwyaf o'r ysgolion yn darparu tyweli, neu damponau mewn rhai achosion, a'r rhan fwyaf ohonynt am ddim, nid oedd mwy nag oddeutu £100 ar gael yn y gyllideb ar gyfer hyn, mewn rhai achosion. Roedd staff naill ai'n eu prynu nhw eu hunain i sicrhau nad oedd merched yn gorfod dioddef cywilydd, neu roeddent yn cael yr arian o'r pot arian parod. A nododd 17 y cant o benaethiaid nad ydynt yn darparu biniau hylendid ar gyfer cael gwared ar dyweli a thamponau, sy'n ffordd dda o sicrhau bod y draeniau'n blocio, a dweud y gwir.

Rwy'n credu ei fod yn fater diddorol iawn. Rwy'n credu ei bod yn wych ein bod ni'n gallu siarad am y peth heddiw yng ngoleuni Diwrnod Rhyngwladol y Menywod, oherwydd mae'n rhaid inni gofio, o amgylch y byd, nad yw merched yn cael cymryd rhan mewn gweddi, nid ydyn nhw'n cael cymryd rhan yn yr ysgol. Mewn rhai diwylliannau, cânt eu taflu allan o'u tŷ yn ystod eu mislif oherwydd ystyrir nad ydynt yn lân. Mae'n rhaid i ni, yn hytrach, ddathlu mislif fel arwydd o ffrwythlondeb menywod, sef yr hyn ydyw. Felly, mae'n bwysig iawn bod pawb yn deall pwysigrwydd y mislif a'i fod yn broses naturiol. Nid oes angen i ferched golli'r ysgol oherwydd hynny. Mae angen rhoi'r adnoddau a'r cyfleusterau iddynt a all sicrhau eu hurddas yn ystod eu mislif.