Part of the debate – Senedd Cymru am 4:13 pm ar 6 Mawrth 2018.
Diolch i arweinydd y tŷ am ei datganiad. Eleni, rydym yn dathlu canmlwyddiant menywod yn cael y bleidlais, ond wrth gwrs nid oedd hynny'n golygu pob menyw oedd hi? Gadewch inni fod yn glir. Roedd yn golygu y menywod hynny ag eiddo, a'r rhai hynny a oedd dros 30 oed. Felly, yn syth, dyma ni'n gweld Deddf Cynrychiolaeth y Bobl 1918 yn eithrio menywod dosbarth gweithiol yn fwriadol rhag pleidleisio, ac fe wnaeth hynny, yn fy marn i, osod ar unwaith y gwahaniaeth a'r frwydr y byddai'n rhaid i fenywod ei hymladd wedi hynny. Mae ffeministiaeth wedi bod erioed yn gydnaws â chyfiawnder cymdeithasol, gan fod y naill a'r llall yn ddwy ochr i'r un geiniog. Mae Diwrnod Rhyngwladol y Menywod wedi'i wreiddio yn y frwydr dros hawliau gweithwyr, ac fe ddechreuodd mewn ffatri dillad yn ninas Efrog Newydd, wrth i weithwyr brotestio ynghylch tâl ac amodau. Ym 1917 yn Rwsia, dechreuodd protestwyr benywaidd chwyldro'r gweithwyr. Felly, mae'n rhaid inni gofio ym mhle y dechreuodd y brwydrau hynny. Go brin bod llawer ohonoch chi yma—os unrhyw un o gwbl yma—wedi clywed am Rachel Parsons. Hi oedd y fenyw gyntaf i ddarllen gwyddoniaeth fecanyddol ym Mhrifysgol Caergrawnt ym 1910. Felly, o gofio hynny, mae'n debyg na chafodd hi ei gradd am y byddai'r radd wedi'i gwadu iddi, ac rwy'n meddwl bod angen i ni i gyd ddeall o ble y daeth y frwydr hon.
Mae'r frwydr wedi cyrraedd y fan hon, oherwydd rydym ni i gyd yn ymwybodol o ddadorchuddio plac Val Feld heddiw, yn briodol iawn, ac fe sefydlwyd ar unwaith y byddem ni'n sicrhau cydraddoldeb o fewn ein system ni. Ac mae bob amser yn broses pan fyddwn ni'n sôn am gydraddoldeb, ac nid yw cydraddoldeb i fenywod yn ddim gwahanol. Un o'r materion sydd angen sylw deddfwriaethol ar hyn o bryd, yn fy marn i, yw rhywbeth a elwir yn 'upskirting', lle caiff lluniau o natur bersonol iawn eu cymryd sy'n targedu corff y fenyw o dan ei dillad. Ar hyn o bryd, nid yw'n drosedd, ond mae'n eithriadol o dramgwyddus, ac mae'n hynod o annymunol i'r holl unigolion hynny y mae hyn yn digwydd iddynt. Felly, er ein bod ni'n credu ein bod ni'n troedio'r llwybr ac yn cyrraedd cydraddoldeb, mae rhywun, yn rhywle, yn meddwl am y ffordd nesaf o droseddu yn erbyn person arall gan ddefnyddio'r offer newydd sydd ganddynt yn eu llaw. Felly, a wnewch chi gael trafodaethau â Llywodraeth y DU ynghylch cyflwyno rhywfaint o ddeddfwriaeth i wneud tynnu lluniau i fyny sgertiau menywod, neu 'upskirting' yn drosedd os gwelwch yn dda? Mae'r adroddiad yn The Guardian naill ai heddiw neu ddoe yn datgan yn glir nad menywod yn unig sy'n dioddef hyn, ond mae hyn yn cael ei wneud i ferched mor ifanc â 10 oed. Diolch