Part of the debate – Senedd Cymru am 3:46 pm ar 14 Mawrth 2018.
Diolch yn fawr iawn, ac rwyf fi hefyd yn ddiolchgar i Hefin am gyflwyno'r ddadl hon heddiw. Mae llawer iawn o sylw wedi bod yn y cyfryngau yn ddiweddar ac mae Aelodau'r Cynulliad wedi codi rhai pryderon difrifol iawn ynglŷn â'r materion amrywiol sy'n effeithio ar bobl sy'n berchen ar eu cartrefi ar sail lesddaliadol. Roeddwn yn falch o gyhoeddi pecyn o fesurau i ddechrau ymdrin â'r pryderon hynny ychydig dros wythnos yn ôl. Fodd bynnag, mae dadl Hefin heddiw yn taflu goleuni ar y materion sy'n effeithio ar bobl sy'n berchen ar eu cartrefi ar sail rydd-ddaliadol, ac yn benodol lle maent yn byw ar ystadau ac yn ddarostyngedig i ffioedd rheoli lle nad oes ganddynt, yn wahanol i lesddeiliaid, unrhyw ffordd o herio'r taliadau hynny.
Pedair munud yn unig sydd gennyf i ymateb i'r ddadl hon, felly ni wnaf ailadrodd y pryderon y mae'r Aelodau wedi eu mynegi mor glir, ond rwy'n eu clywed ac rwy'n eu cydnabod. Mae'n amlwg i mi fod llawer o'r pryderon rydym wedi'u clywed yn deillio o'r un lle â'r pryderon ynghylch lesddaliadau a glywsom yn y ddadl gan Aelod unigol dan arweiniad Mick Antoniw, yn ymwneud â'r angen dybryd i broffesiynoli a chodi safonau ymddygiad yn y sector rheoli eiddo ac ystadau. Ac rwy'n dweud 'proffesiynoli a chodi safonau ymddygiad' oherwydd, mewn gwirionedd, rhai o'r cwmnïau mwyaf proffesiynol yw'r rhai sy'n arddangos yr ymddygiad gwaethaf.
Bydd Aelodau wedi fy nghlywed yn dweud, mewn ymateb i ddadl Mick Antoniw, na fyddaf yn cilio rhag deddfwriaeth a byddant hefyd wedi fy nghlywed yn dweud ein bod yn ymwneud ar hyn o bryd ag adolygiad Comisiwn y Gyfraith o gyfraith breswyl, lesddaliadol a chyfunddaliadol. Mae gan yr adolygiad hwnnw dair elfen allweddol: mae'n cynnwys rhyddfreintiau lesddaliadol; cyfunddeiliadaeth fel dewis amgen yn lle lesddeiliadaeth; ac yn bwysig iawn yng nghyd-destun y ddadl heddiw, rheoleiddio asiantau rheoli. Mae'n rhaid i mi ddweud fy mod yn credu mai dyna'n wir lle y dylem fod pan gyflwynir adroddiad yr adolygiad cyn bo hir.
Rwy'n falch iawn fod Llywodraeth y DU yn ymgysylltu â Chomisiwn y Gyfraith hefyd ac yn edrych ar y materion hyn, oherwydd mae rhai ohonynt yn perthyn i faes cyfraith defnyddwyr a chyfraith eiddo, lle bydd angen inni weld camau gweithredu gan Lywodraeth y DU yn ogystal. Fodd bynnag, nid oes angen i ni aros cyn dechrau mynd i'r afael â hyn. Mae ein llwyddiant i sicrhau cytundeb y prif adeiladwyr tai i beidio â gwerthu tai a adeiladir o'r newydd fel lesddaliadau mwyach, oni bai bod hynny'n gwbl angenrheidiol, yn deillio i raddau helaeth o'r berthynas adeiladol rydym wedi'i meithrin â hwy drwy ein rhaglen ymgysylltu adeiladwyr tai. Felly, rwy'n rhoi fy ymrwymiad i'r Aelodau heddiw y byddaf yn dechrau trafodaethau gyda'r sector ar y materion a glywsom yn y ddadl hon heddiw gan ddefnyddio'r fforwm hwnnw.