Part of the debate – Senedd Cymru am 4:01 pm ar 14 Mawrth 2018.
Wel, rwy'n credu—. Mae'n amlwg fod gan y rhai sy'n gwneud penderfyniadau lleol ran i'w chwarae yn hyn, ond ar ben hynny gwnaed rhai penderfyniadau gan Lywodraeth Cymru i dynnu rhai grantiau penodol o'r tirlun cyllido addysg. Rydym wedi gweld hyn gyda'r toriadau i'r grantiau lleiafrifoedd ethnig a'r grantiau Sipsiwn a Theithwyr, er enghraifft, sy'n cael effaith enfawr yn awr ledled y wlad. Ond wrth gwrs, mae'r arian yno, mae ar gael i'w wario, ac mae'n siomedig gweld bod y bwlch cyllido hwn wedi agor.
Buom yn edrych ar y broses o recriwtio athrawon o gefndiroedd ethnig lleiafrifol, ac rwy'n credu ei fod yn destun pryder mawr, mewn gwirionedd, mai 69 yn unig o'r 36,000 o athrawon a gofrestrwyd gyda Chyngor y Gweithlu Addysg sy'n nodi eu bod yn ddu, yn enwedig â ninnau'n gwybod bod bechgyn ifanc, yn enwedig o gefndiroedd Affro-Caribïaidd, yn tangyflawni mor sylweddol. Yn ogystal â hynny, mewn perthynas â chymunedau Sipsiwn a Theithwyr—nid oes digon o bobl o'r cymunedau hynny'n hyfforddi i fod yn athrawon chwaith. Felly, mae'n rhaid i ni roi camau pendant ar waith, ac nid wyf yn credu bod ymateb Llywodraeth Cymru i'r pethau hynny yn enwedig wedi bod yn ddigonol. Hoffwn glywed mwy ynglŷn â'r ymchwil rydych yn ei gynnal i'r pethau hyn, Ysgrifennydd y Cabinet, yn eich ymateb i'r ddadl.
Nawr, gwn fod Llywodraeth Cymru wedi cymryd rhai camau i leihau pwysau gwaith ar athrawon, a gwn fod canllaw arfer da wedi'i gyhoeddi. Hoffwn weld canlyniadau hynny i weld a yw dull Llywodraeth Cymru yn gweithio. Cafwyd datblygiad cadarnhaol yn ogystal, wrth gwrs, gyda phenodi rheolwyr busnes i weithio, nid yn unig o fewn ysgolion unigol, ond ar draws nifer o safleoedd ysgol hefyd. Yn amlwg, mae rhai o'r argymhellion yn ein hadroddiad, sy'n edrych am werthusiad o'r prosiectau hynny, yn bwysig tu hwnt.
Os caf drafod safonau proffesiynol yn fyr, rwyf wedi fy syfrdanu mewn gwirionedd fod y Llywodraeth wedi gwrthod dau argymhelliad pwysig iawn mewn perthynas ag ehangu cylch gwaith Cyngor y Gweithlu Addysg i ganiatáu iddynt fod yn warcheidwaid safonau proffesiynol yn y dyfodol. Cawsom ein dychryn gan gymhlethdod y safonau proffesiynol newydd a'r ffordd y ceir mynediad atynt. Dros 100 sleidiau PowerPoint ydynt i bob pwrpas ac mae'n rhaid i bobl eu deall a'u dehongli er mwyn penderfynu a ydynt yn bodloni'r safonau proffesiynol hynny, ac mae Cyngor y Gweithlu Addysg wedi dweud wrthym y bydd y safonau newydd a'r dull a fabwysiadwyd yn mynd i'w gwneud yn anos ei orfodi yn erbyn pobl sy'n cyrraedd y safonau hynny. Felly, rwy'n bryderus iawn am hynny, fel rwyf—