Diolch. Mae’n bleser mawr cael agor y drafodaeth hon ar Reoliadau Safonau’r Gymraeg (Rhif 7) 2018. Mae’r rheoliadau yn caniatáu Comisiynydd y Gymraeg i osod safonau ar fyrddau iechyd, ymddiriedolaethau iechyd, cynghorau iechyd cymunedol a Bwrdd Cynghorau Iechyd Cymuned Cymru. Maent yn gyrff sy’n darparu gwasanaethau hanfodol i’r cyhoedd, ac ymhlith prif gyflogwyr Cymru. Bydd y safonau hyn yn adeiladu ar 'Mwy na geiriau', fframwaith strategol Llywodraeth Cymru ar gyfer gwasanaethau Cymraeg mewn iechyd, gwasanaethau cymdeithasol a gofal cymdeithasol.

Mae’r fframwaith yn cyflwyno’r egwyddor o gynnig rhagweithiol, fod rhywun yn cael cynnig gwasanaeth Cymraeg heb orfod gofyn amdano. Mae 'Mwy na geiriau' yn cydnabod bod gofal ac iaith yn mynd law yn llaw â phwysigrwydd sicrhau urddas a pharch i siaradwyr Cymraeg. Mae’n fwy na chydymffurfio â gofynion cyfreithiol a chynnal safonau proffesiynol yn unig. Mae’n ymwneud â darparu gwasanaethau cyhoeddus da sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn.

Mae’r rheoliadau yn adeiladu ar y seiliau cryf mae’r cynlluniau iaith a 'Mwy na geiriau' wedi eu creu o fewn y sector. Y peth pwysicaf am y polisi o greu safonau a’i ymestyn i gyrff newydd yw ei fod yn sicrhau bod mwy o gyrff yn cynnig gwasanaethau Cymraeg i’w defnyddwyr ac i’w staff. Ond mae llawer o waith adeiladu capasiti i’w wneud, ac mae’r safonau hyn yn adlewyrchu hynny.

Mae pawb yn defnyddio gwasanaethau iechyd ar ryw adeg neu’i gilydd, felly rwy’n falch o fedru cyflwyno y rheoliadau yma, sydd â photensial i wella profiad siaradwyr Cymraeg wrth ddefnyddio’r gwasanaethau hynny.

Wrth baratoi’r rheoliadau, rydym wedi bod yn ymwybodol bod rhai o’r cyrff yn rhedeg gwasanaethau 24 awr bob diwrnod o’r flwyddyn, ac rwyf hefyd wedi ystyried yr ystod eang o wasanaethau maen nhw’n eu cynnig mewn amrywiaeth o leoliadau, o’r arferol i lawdriniaeth y galon, o ofal brys i ofal diwedd oes. Mae sicrhau bod y Gymraeg yn ganolog i’r holl wasanaethau yma yn heriol, ac mae yna ddealltwriaeth na fydd yn digwydd dros nos. Ond er mwyn llwyddo, bydd angen i'r cyrff newid eu dulliau o weithio, a byddwn yn sicrhau bod y gefnogaeth ar gael i wella gwasanaethau Cymraeg.

Wrth baratoi'r rheoliadau yma, rydw i wedi gwrando ac ystyried ymatebion a dderbyniwyd i'r ymgynghoriad, ac rydw i'n derbyn bod yr amserlen wedi bod yn dynn i graffu arnynt, ond mae'n bwysig, rydw i'n meddwl, ein bod ni'n symud ymlaen. Mae sawl ymgynghoriad wedi bod, ac mae'n bryd, rydw i'n meddwl, nawr, i gychwyn ar y daith. Yn sgil y dystiolaeth a dderbyniwyd, rydw i wedi diwygio rhai o'r safonau drafft, ac rydw i'n credu bod y safonau yma yn cynorthwyo'r cyrff i gynllunio a chynyddu eu gallu i gynnig gwasanaethau cyfrwng Cymraeg. Y nod yn y pen draw yw bod pawb yn medru derbyn gwasanaethau yn yr iaith o'u dewis.

Rhan o'r jig-so yw'r rheoliadau hyn. Er mwyn gwireddu'r nod o fwy o wasanaethau cyfrwng Cymraeg, mae'n gwneud synnwyr i gefnogi'r rheoliadau hyn fydd yn gosod seilwaith i weithredu gydag ymyraethau eraill er mwyn adeiladu'r capasiti yn y sector i gynnig gwasanaethau yn y Gymraeg. Er enghraifft, trwy'r prosiect Cymraeg Byd Busnes, mae swyddogion yn gweithio gyda busnesau i gynyddu eu defnydd o'r Gymraeg, ac mi fyddwn yn rhedeg project peilot gyda rhai clystyrau meddygon teulu yn ardaloedd byrddau iechyd Hywel Dda ac Aneurin Bevan i gynyddu eu defnydd o'r Gymraeg. Hefyd, fe fydd yna toolkit yn cael ei ddatblygu ar gyfer darparwyr gofal sylfaenol annibynnol, gan gynnwys cyngor ar sut i weithredu yn ddwyieithog.

Mae cynllun peilot newydd wedi'i lansio gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol mewn partneriaeth â phrifysgolion Caerdydd ac Abertawe i gynyddu nifer y myfyrwyr Cymraeg eu hiaith sy'n astudio meddygaeth. Mae dros 50 o ddisgyblion blwyddyn 12 wedi ymuno â'r peilot yma, ac mi welais i enghraifft wych yn Ysgol Feddygol Caerdydd o ddarlith yn cael ei chyflwyno yn y Gymraeg i ddarlithfa llawn myfyrwyr, a'r rhan fwyaf o'r rheini yn gwrando drwy glustffonau. Mae'r Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol yn datblygu cyrsiau sy'n benodol ar gyfer y sector iechyd. Mae'r rheoliadau sydd ger eich bron yn rhan allweddol o'r jig-so hwn a fydd yn arwain at well gwasanaethau yn y sector iechyd dros amser.